Page 38 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Algısı ve Beklentileri

Paris İklim Anlaşması (Birleşmiş Milletler, 2015), Sendai Çerçeve Programı
(Birleşmiş Milletler, 2015) ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (Birleşmiş
Milletler, 2015) şeklinde sıralanan uluslararası girişimler kapsamında katılımcı
ülkelerin öngörülen doğrultuda yasal düzenlemeler yaparak afetlerin olumsuz
etkilerinin en aza indirilmesi yönünde adım atmalarını sağlamıştır. Bu anlamda,
1999 depremlerinin ardından geçen süreci ve risk azaltma çalışmalarına yön
veren yasal ve uygulama araçlarını geniş bir bakış açısıyla değerlendirerek
birbirileri arasındaki ilişkileri bir sistem bütününde okumak gerekmektedir.
Başka bir deyişle, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi
Hakkındaki Kanun, yapılaşma ve kentleşmeye yön veren mevzuat ile stratejik
planlar ve yenilikçilik ekosisteminden bağımsız bir şekilde düşünülmemelidir.

2. Kentsel dönüşüm algısı
Bu makale kapsamında İstanbul’da kentsel risk algısı konulu ve üç
farklı dönemde uygulanmış olan anket çalışmalarının kentsel dönüşüme
odaklanan bölümleri üzerinden bir değerlendirme yapılmaktadır. Her üç anket
çalışmasında farklı zemin yapısı ve nüfus yoğunluğunu temsil edilen gruplar
arasından rastgele örneklem oluşturularak görüşmeler yapılmış olup Asya
ve Avrupa yakasındaki dağılımlar da dikkate alınmıştır. 2013 yılı çalışmasında
491, 2019 çalışmasında 528 ve yine 2019 yılında 26 Eylül tarihinde Silivri
açıklarında meydana gelen Mw5.8 büyüklüğündeki deprem sonrasında 391
anket yapılmıştır. Belirtilen üç dönemde katılımcılara aynı sorular yöneltilmiştir.
Silivri depremi sonrasında yapılan ankette bu sorulara ek olarak katılımcıların
depremde yaşadıkları ve gözlemledikleri durumları değerlendirmeye yönelik
bir soru paketi bulunmaktadır.
2.1. Çalışma alanı

Dökmeci ve Berköz’ün (2000) konut alanları üzerine yapmış oldukları
çalışmada, İstanbul’un tarihsel gelişim süreci dikkate alınarak Tarihi Yarımada
ve çevresi merkezli (Eminönü ve Beyoğlu) yayılımı referans alınarak bir
değerlendirme yapılmıştır. 1. Ringde Bayrampaşa, Beşiktaş, Eyüp, Fatih,
Kadıköy, Şişli, Üsküdar ve Zeytinburnu ilçeleri yer alırken 2. Ringde ise o
dönemin Büyükşehir Belediyesi idari sınırları kapsamında yer alan Bakırköy,
Beykoz, Gaziosmanpaşa, Kâğıthane, Kartal, Küçükçekmece, Pendik,
Sarıyer ve Ümraniye ilçeleri bulunmaktadır. Tanrıverdi Çetin ve Dülgeroğlu
(2013) çalışmalarında Tarihi Yarımada ve çevresi merkezli yapı üzerinden
1. Ringin alanını, günün gelişme dinamiklerini dikkate alarak, Kâğıthane-
Sarıyer bölgesine doğru genişletmiş, 2. Ringi ise Anadolu yakasında Kartal-
Maltepe ve Avrupa yakasında ise Bakırköy civarında sınırlayarak 3. Ring
bölgesi oluşturmuşlardır. 3. Ringin sınırları Esenyurt, Eyüp, Tuzla ve Beykoz

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 23