Page 188 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Afetlerle Mücadelede Bir Araç Olarak Kentsel Dönüşüm ve Afet Sonrası
Konut Uygulama Örnekleri

olarak ele almış; afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların
tespit edilmesi, bu alanlarda fen ve sanat kurallarına ve standartlara uygun,
iyileştirme, tasfiye ve yenilemelerle birlikte herhangi bir afet sonrasında en
az can ve mal kaybının yaşanmasını sağlayacak şekilde sağlıklı ve güvenli
yaşam çevrelerinin oluşması hedeflenmiştir. Ayrıca bu kanun dışında farklı
durumları da kapsayacak şekilde 7 ayrı kanun daha yürürlükte olup, kentsel
dönüşüm faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi noktasında önemli mevzuat külliyatı
oluşturulmuştur. 7
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, depreme karşı dayanıksız
yapılar ile imar mevzuatına aykırı yapıların ve bunların bulunduğu alanların
dönüşüm projelerini ve uygulamalarını yapma veya yaptırmaya yetkili kılınmıştır
(6306 Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve 6306
Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği). Mevzuata göre ayrıca Bakanlık,
dönüşüm, yenileme ve transfer alanlarını belirlemekte, dönüşüm alanı ilan
edilen yerlerdeki yapıları tespit etmekte, arsa ve arazi düzenleme ve değerleme
iş ve işlemlerinin yapılmasını sağlamaktadır. Dönüşüm uygulamalarında hak
sahipliği, uzlaşma, gerektiğinde acele kamulaştırma, paylı mülkiyete ayırma,
birleştirme, finansman düzenlemelerinde bulunma, dönüşüm alanları içindeki
gayrimenkullerin değer tespitlerini yapma ve hak sahipleri ile anlaşmalar
sağlama, gerektiğinde yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni verme, kat mülkiyeti
tesisi, tescili ve imar hakkı transferi ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek konusunda
da Bakanlık yetkili kılınmıştır. 6306 sayılı Kanun, tekil dönüşümün yanı sıra, alan
bazlı dönüşümü de mümkün kılmış, Riskli Alan ile Rezerv Yapı Alanı olmak
üzere iki farklı dönüşüm tanımlanmıştır.
6306 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 2012 yılından 5 Nisan 2023 tarihine
kadar ülke genelinde 781.333 konut, 123.360 işyeri olmak üzere toplam 904.693
bağımsız birime sahip 256.694 yapı, riskli tespiti yapılmış, 711.545 konut,
103.659 işyeri olmak üzere toplam 815.204. bağımsız birime sahip 238.316 adet
yapının yıkımı gerçekleştirilmiştir. Yıkılan bağımsız birimlerin yerine 702.593
konut, 64.256 işyeri olmak üzere 766.849 adet bağımsız birim inşa edilmiştir
(TBMM 2023: 633). Yine bu kanunla ülke genelinde 123 yapı güçlendirilmiş ve
dönüşüm projeleri için yaklaşık 39,8 milyar TL, güncel değeri ile 89,9 milyar
TL harcanmıştır. Bu süreç içinde önemli görev üstlenen birimlerden biri Toplu
Konut İdaresi’dir. TOKİ tarafından bu süre içinde kentsel dönüşüm kapsamında
203.979 adet konut üretilmiştir. (TOKİ, 2023).

7 Bu kanunlar; 7269 sayılı Umumî Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak
Yardımlara Dair Kanun, - 775 sayılı Gecekondu Kanunu, - 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzu-
atına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanunu’nun Bir Maddesinin
Değiştirilmesi Hakkında Kanun, - 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu, - 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve
Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun, -
5393 sayılı Belediye Kanunu (73 üncü maddesi), - 5104 sayılı Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm
Projesi Kanunu.

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 173