Page 187 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Hilmi Tutar

Son olarak 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli
depremler ise Marmara depreminden daha büyük bir alanda; 11 il ’de yaklaşık
14 milyon nüfusu etkilemiş, verdiği zararın boyutları çok daha büyük olmuştur.
50 bin 500 kişi vefat etmiş, 650 bin konutun yeniden yapımı gündeme gelmiştir
(TRT, 2023a)
Selden kaynaklanan afetler, Türkiye tarihinde büyük can ve mal kayıplarına
neden olmuştur. İnsanların bitki örtüsünü yok ederek suyun akışını hızlandırması,
betonlaşma ile suyun toprak tarafından emiliminin azaltılması, alt yapının
yetersiz olması ve yanlış arazi kullanımı gibi nedenlerle oluşan seller Karadeniz
bölgesi başta olmak üzere birçok bölgemizde iklim değişikliği ile beraber
yıkıcı etkisi olmaktadır (MGM, 2022). 1553 ve 1789 yılında İstanbul’da, 1908
yılında Tokat’ta , 1957 yılında Ankara’da meydana gelen sel felaketlerinde
4
büyük kayıplar yaşanmıştır. 1957 yılında Ankara Hatip Çayı Vadisinin yerleşime
açılmasıyla doğal dengesi bozulan havzada meydana gelen sel felaketinde
169 kişi hayatını kaybetmiştir. 1981 yılında Rize Pazar’da 27 kişi, 1990 yılında
Çamlıhemşin’de 51 kişi ve Trabzon Akçaabat’ta 57 kişi hayatını kaybetmiştir. Son
olarak 2021 yılında Kastamonu ve Bartın’da meydana gelen sel felaketlerinde
97 kişi yaşamını yitirmiştir.

3.Afetlerle Mücadelede Bir Araç Olarak Kentsel Dönüşüm
Kentsel dönüşüm, bir kentsel alanın, eskime, köhneme veya afet riski
sebebiyle yenilenmesi amacıyla müdahale edilmesi (Ülger, 2010) olarak
tanımlanır ve çeşitli nedenlerle bozulmaya uğrayan bu kentsel mekânın
ekonomik, toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarını kapsamlı ve bütünleşik
yaklaşımlarla iyileştirmeye yönelik uygulanan strateji ve eylemlerin bütünü
olarak tarif edilebilir (Başarır, 2010). Yukarıda sayılan nedenlerden dolayı
ülkemizin yapı stokunun büyük bir kısmının özellikle depremlere karşı risk
taşıması ve hasar görebilirliği yüksek olan 6-7 milyon konutun yenilenmesi
gerçeği Kentsel Dönüşümü gündeme getirmiştir. 5
2012 yılında kentsel dönüşüm faaliyetlerine ilişkin çıkarılan 6306 sayılı
Kanun ile Uygulama Yönetmeliği bu sürecin nasıl yürütüleceğini ayrıntılı
6
4 12 Haziran 1908´de Tokat´ta yaşananan sel felaketinde 459 bina ya tamamen ya da kısmen harap
olmuş, halktan 208, askerden 15 kişi olmak üzere 223 kişi boğulmuştur.
5 1999 öncesi yapı stokunun hasar görebilirliğinin daha yüksek olduğu genel kabul görmektedir.
Hasar görebilirliği yüksek olan 2000 yılı öncesi yapı stokunun yaklaşık % 80’ini teşkil etmektedir.
2000 yılı bina sayımına göre 2000 yılı öncesi bina sayısı 7.838.675 (% 79,5), daire sayısı 16.235.830
(% 56,3)’dir. Bu binaların 3.792.092’si (% 48,4) betonarme, 4.001.954’ü (% 51,1) ise yığma yapılardır.
Yapıların % 46,2’si tek katlı, % 29,2’si iki katlı, % 10,6’sı üç katlı ve kalan % 14’ü ise dört ve daha
yüksek katlıdır. Yine bu yapıların % 74,9’u konut amaçlı, % 12,1’i konut ve konut dışı karışık, % 6’sı
ticari amaçlı kullanılırken % 7’si de diğer amaçlarla kullanılmaktadır.
6 6306 Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve 6306 Sayılı Kanunun Uy-
gulama Yönetmeliği

172 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi