Page 184 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

AFETLERLE MÜCADELEDE BİR ARAÇ OLARAK

KENTSEL DÖNÜŞÜM VE AFET SONRASI KONUT
UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Hilmi TUTAR
ÖZ

İlk yıllarda masum bir konut edinme amacı taşıyan ve mühendislik hizmeti almamış
gecekondu ve kaçak binalar, daha sonraki yıllarda afetlere karşı dirençsiz yapılar
haline gelmiştir. Son yıllarda deprem ve afetlerde yıkılan veya ağır hasar gören
konutların hemen hemen hepsi ya mekânsal olarak uygun alanlara yapılmamış ya
da mimari ve malzeme olarak fenni usullere göre inşa edilmemiş projelerdir. 1999
depremi sonrasında yapı mevzuatında yapılan iyileştirmeler, 2011 yılında yaşanan
Van depremi sonrası kentsel dönüşümün hızlandırılması için çıkarılan yeni yasalar,
kamu otoritesinin elini güçlendirmiş, bu kapsamda yüzlerce proje hayata geçirilmiştir.
Ülkemizin yapı stokunun büyük bir kısmının özellikle depremlere karşı risk taşıması
ve hasar görebilirliği yüksek olan 6-7 milyon konutun yenilenmesi gerçeği kentsel
dönüşümü gündemde tutmaktadır. 5 yıllık sürede her yıl 400 bin konut olmak
üzere öncelikli 2 milyon konutun dönüşümü hedeflenmiştir. Fakat ülkemizde konut
stokunun büyük bir kısmının yenilenmesi gerektiği gerçeği ile karşılaşan merkezi ve
yerel otoriteler, büyük bir finansman ihtiyacı ile de karşı karşıyadır. Bugüne kadar
harcanan para güncel rakamla yaklaşık 89,9 milyar TL’dir. İstanbul, İzmir ve Kocaeli
gibi nüfusu yoğun, yapı kalitesi düşük, deprem riski yüksek olan metropollerde en
önemli çözüm yolu olarak görülen kentsel dönüşüm, kamu projeleri ve teşviklerle,
Kahramanmaraş depremleri sonrası vatandaşta oluşan duyarlılıkla uzun sürecek, fakat
önemli bir süreç başlamıştır. Öncelikle İstanbul, sonra da bütün ülkeyi kapsaması
planlanan “yarısı bizden” projesi bunlardan biridir. İstanbul’da 1 milyon 20 bin
bağımsız bölümü ilgilendiren 270 bin başvuru olmuştur. İlk etapta gönüllülük esasıyla
200 bin konutun bu proje ve devlet desteğiyle yerinde dönüşümü hedeflenmiştir.
Bütün bunlar, kamu otoritesinin ortaya koyduğu kararlılığı ifade ederken, afetlerle
mücadelede etkin bir kentsel dönüşüm sürecinin başlatıldığını ve buna kamu
ile vatandaşın da inandığını göstermektedir. Bu çalışma, Türkiye’de afetlerin
barınmaya yönelik verdiği zararları ve bu zararlara karşı etkin çözümlerden biri
olan kentsel dönüşümün önemini ve afet sonrası yapılan konut uygulamalarını ele
almak amacıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimler: Kentleşme, Konut, Kentsel Dönüşüm, Afet, Nüfus.

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 169