Page 256 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Çevresel Sürdürülebilirlik ve Ulaşım Aracı Olarak Bisiklet:
İyi Uygulama Örnekleri

kaybı maliyetleri nedeniyle bireyler ve devletler için ekonomik kayıplara neden
olmaktadır. Bununla birlikte, otomobil bağımlılığı ile gelişen kentsel alanların
gün geçtikçe artması, sosyo-ekonomik düzeyi düşük toplumsal grupların
yanında yaşlı ve çocukları da içeren araba kullanmayan bireyler için eşitsiz ve
erişilebilirlikten yoksun mekanlar yaratmaktadır. Günümüzde bu türden araç
bağımlı eğilimlerin sürdürülemez olduğu gerçeğine dayanarak, otomobil
kullanımını azaltacak önlemlerin alınması ve alternatif ulaşım türlerinin
kullanımının yaygınlaştırılması esastır.
Kentsel ulaşımı daha sürdürülebilir hale getirmek için politika yapıcılar
tarafından iki ana çözüm birbiriyle ilişkili olarak değerlendirilmektedir. Birincisi,
otomobile alternatif olan kent içi ulaşım türleri olan toplu taşıma, yürüme ve
bisikletli ulaşım altyapısı ve kalitesi geliştirilmesi ve iyileştirilmesidir. İkincisi
ise, otomobil kullanımının kentsel alanlarda, özellikle şehir merkezlerinde
sınırlandırılarak yaygın kullanımından vazgeçilmesidir. Araç yollarının
sürdürülebilir kamusal alanlara dönüşümü ve şerit daraltılması aracılığıyla
kapasite azaltımı, özellikle kent merkezinde merkezin insan odaklı dönüşümü
amacıyla otopark kısıtlamaları getirilmesi, otomobil kullanımına ek
vergilendirmeler ve ekstra ücretlendirmeler ve trafik sakinleştirici önlemler
yoluyla kentsel alanlarda otomobil kullanımının caydırılması mümkündür;
ancak bu uygulamaların toplu taşıma, yürüme ve bisikletli ulaşım alanlarındaki
iyileştirmelerle mutlaka desteklenmesi gerekmektedir.
Bu araştırmada ulaşımda özellikle çevresel açıdan sürdürülemez unsurlar
belirtilecek ve bu sürdürülemez ulaşımın en temel gerekçesi olarak otomobil
bağımlılığı kavramı açıklanacaktır. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması
için otomobil bağımlılığından kurtulmanın çözümünde bisikletli ulaşımın
öneminden bahsedilerek bisikletli ulaşım konusunda Amsterdam ve Kopenhag,
gibi bilinen örnekler ve bisiklet kültürü oluşumuna işaret eden Münih, Paris,
Montreal ve Türkiye’den Ankara kentleri incelenecektir. Araştırmada temel
amaç, güvenli, kapsayıcı ve planlı bisikletli ulaşımın Türkiye kentlerinde
otomobil bağımlılığının yarattığı çevresel sorunların çözümünde etkin rol
oynayabileceğini belirtilen iyi uygulama örneklerinden çıkarılan dersler ile
birlikte ortaya koymaktır.

1. Kentsel Ulaşım ve Çevresel Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik kavramı, genel olarak çevresel kaynaklara olan talebin
azaltılmasını sağlamak için uzun vadeli bir bakış açısının gerekliliğini ifade
eder. Aynı zamanda sosyal ve ekonomik kalkınmaya yönelik hedeflere ulaşmak
için gerekli değişiklikleri yapma ihtiyacını da açıklar (Newman ve Kenworthy,
2000). Küresel ısınma, sera etkisi ve yenilenemeyen kaynakların artan tüketimi
çevre sorunlarının ana bileşenlerini oluşturmakta ve buna en önemli katkı

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 241