Page 198 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Çevre Tarihi Perspektifinden Sürdürülebilir Su Yönetiminde
Örnek Medeniyet: Osmanlı Devleti

büyük veri analitiği ve yapay zekâ gibi çok sayıda teknolojik gelişme akıllı şehir
uygulamalarına temel oluşturmaktadır. Buna ek olarak, afet risklerinin azaltılması
ve yönetimi sürecinde de etkin biçimde kullanılan ve Toplum 5.0 fikriyle örtüşen
yapay zeka, bulut bilişim ve büyük veri gibi araçlardan bahsedilebilir.
• Yapay Zeka Kavramı: Doğal sistemlerin yapabildiği her bilişsel
faaliyetin yapay sistemlere nasıl yaptırabileceğini inceleyen bilim dalıdır.
Daha kısa sürede ve etkin yollarla makine öğrenimini amaçlamaktadır
(Şekil 2). Toplum 5.0 kapsamında öngörülen önemli uygulamalardan biri
global bir gerçeklik olan doğal afetlerin önlenmesi ve erken koruyucu
müdahalelerin yapılması üzerinedir. Bu bağlamda afetlerden etkilenen
alanların uydulardan, hava denetim radarlarından veya insansız hava
araçlarından (drone) veya sensör verilerine dayalı hasar bilgilerinden
ve otomobillerden alınan yol hasarı bilgilerinden elde edilen verilerin
büyük veri platformlarında yapay zekâ tabanlı analizleri yoluyla anında
müdahale edilmesi mümkündür. Bu sayede afetlerden etkilenenlerin
yerleri anında tespit edilerek sağlık, gıda, hijyen ve barınma ihtiyaçları
hızlı bir şekilde giderilebilmekte, kurtarma robotları kullanımı ile enkazlar
daha güvenli biçimde taranabilmekte, yollar kapandığı takdirde
malzeme lojistiği insansız hava araçları (drone) ile sağlanabilmektedir
(Cabinet Office, 2018; Arı, 2021). Akıllı şehirde, dijital ve fiziksel şehirler
IoT yoluyla bağlanabilir ve böylece entegre bir siber fiziksel alan
oluşturabilir. Devasa ve karmaşık hesaplama ve kontrol işlemleri bulut
bilişim yoluyla çözümlenebilir. Bu yapının ise düşük karbon salınımlı,
yeşil ve sürdürülebilir kentsel ortamı oluşturmak için akıllı hizmetler
sayesinde insani gelişme, ekonomik kalkınma ve sosyal etkileşimleri
kolaylaştırması beklenmektedir (Li vd., 2015).

Şekil 2. Yapay zekanın Toplum 5.0 yapısındaki rolü (Yazar tarafından oluşturulmuştur)
• Bulut Bilişim Kavramı: Bulut bilişim ile ilgili çok sayıda tanım yapılmış
olsa da, ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü bu kavramı ‘düşük
seviyede yönetim çabası ya da hizmet sağlayıcı etkileşimi ile hızlı bir şekilde
sağlanıp serbest bırakılabilen bilgisayar ağları, sunucular, depolama,
uygulamalar ve servisler gibi ayarlanabilir bilişim kaynaklarının müşterek/
ortak havuzuna her yerden, elverişli bir şekilde istenildiğinde ağa erişim
sağlayan bir model’ şeklinde tanımlamaktadır. Başka bir ifade ile bulut

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 183