Page 197 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

İbrahim Yenigün-Vildan Balcı-Abdullah Yenigün-Sinan Uyanık

önceki versiyonlarından ayrışan Endüstri 4.0 uygulamalarının yarattığı sonuçlar,
toplumsal düzeyde yaşam kalitesinin arttırılması ve akıllı toplumun inşa edilmesi
için teknolojik gelişmelerin topluma entegre edilmesini amaçlayan Toplum 5.0
fikrini doğurmuştur (Develi, 2017). Kavramsal açıdan bakıldığında, Toplum 5.0
kavramı “dünyadaki dijital dönüşümün etkisini demografik, ekonomik, etik
ve sosyolojik yönlerden değerlendirerek, insanların makine ve robotlarda
ilişkisinin en verimli biçimde sağlandığı toplumsal dönüşüm felsefesi” olarak
tanımlanabilir (Develi, 2017; Arı, 2021).
Japonya İş Federasyonu’nun açıkladığı, ‘Dijital Toplum’, ‘Yaratıcı Toplum’
veya ‘Süper Akıllı Toplum’ olarak ifade edilen bu yeni toplum modeli fikrinin
odaklandığı temel konular arasında sosyal ve ekonomik sorunların çözümleri
önceliğe alacak biçimde, hızlı nüfus artışı ve sürdürülebilir olmayan kaynak
kullanımının sonucunda meydana gelebilecek olası sonuçların öngörülmesi
ve giderilmesiyle akıllı toplumlar arasında rekabetçiliğin teşvik edilmesi
yer almaktadır (Japonya İş Federasyonu, 2016). Endüstri 4.0 ile odaklanılan
konular (üretim süreçleri yerine kentsel yaşam kalitesi, teknolojik yenilikler
yerine önceliğin sürdürülebilir toplumsal sistemler alması, vb.) bakımından
net biçimde ayrışan Toplum 5.0 fikrinin temel hedefleri şu şekilde sıralanabilir
(Saracel ve Aksoy, 2020):
• Bireysel reformun gerçekleştirilmesi,
• Bireysel ölçekte sağlıklı ve güvenli yaşam alanlarına erişim,
• Verimlilik, yenilik ve küreselleşme ilkelerine bağlı yeni bir ekonomi ve
toplum yapısı,
• Kent, ülke ve dünya ölçeğinde gerçekleşen afet olaylarına karşı
dirençliliğin arttırılması,
• Yeni süreçlere tüm kent paydaşlarının katılımının sağlanması,
• Bilgi temelli ulusal stratejileri geliştirilmesi,
• Toplum reformun gerçekleştirilmesi.
Toplum 5.0 fikrinin bileşenleri incelendiğinde, Birleşmiş Milletler
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları kapsamında 10 temel bileşen ortaya
konulduğu görülmektedir. Kentleşme ve risk planlama kavramları ile
ilişkilendirilen bileşenler arasında iki tanesi ön plana çıkarılmıştır: (a) Şehirler
ve bölgeler (Yüksek standartlara sahip kentsel hizmetler, yaşam standartlarını
yükselten otonom sistemler, bölgesel stratejik planlama çalışmaları, vb.) ve (b)
Afet önleme ve azaltma (Afet bilgi sistemlerinin işbirliği, sürdürülebilir dağıtık
sistemler, nesnelerin interneti, sosyal medya destekli çalışmalar, vb.) (Arı, 2021).
Yaşanmakta olan dijital dönüşümün etkisiyle akıllı şehirlerin temelini
oluşturan yenilikçi teknolojiler ön plana çıkmaktadır. Web 2.0 ve sosyal medya,
bulut bilişim, giyilebilir teknolojiler, artırılmış gerçeklik, nesnelerin interneti,

182 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi