Page 60 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

İklim Değişikliği Krizi ve Şehirler

Ancak şüphesiz şehirlerdeki faaliyetlerden kaynaklanan iklim değişikliğini ve
ısı adası etkisini artıran tek unsur şehirlerdeki sektörlerde artan ve çoğunlukla fosil
yakıtlara dayalı enerji talebi değildir. Şehirlerde ısı adası etkisi, şehir ölçeğinde
kara yüzeyi değişikliklerinin iklim üzerine etkisi olarak nitelendirilmektedir.
Şehir ısı adaları kara temelli iklim değişikliğinin en önemli örnekleridir ve doğal
toprak örtüsünün kaybı, buharlaşma-terleme oranında düşme ve değişme
eğilimi ve yüzey albedosunda değişim gibi özelliklerle karakterizedir (Şekil 4).
Bunun yanı sıra şehir morfolojisi ve fiziksel karakteristikleri, şehirsel yayılma,
atıklardan kaynaklı ısı artışı ve sera gazı emisyonları, ormansızlaşma ve bölgesel
iklim faktörleri de ısı adası oluşumunda etkilidir (McCarthy vd., 2010: 1; WEF,
2022b: 9, 10).

Şekil 4: Şehirlerde ve kırsal kesimlerde öğleden sonra
sıcaklıklarının dağılımı (Karakuyu, 2002: 100)
Şehirlerde geçirgen olmayan yer kaplamalarına ve albedosu yüksek inşaat
malzemelerine (asfalt ve beton gibi) dayalı yapılaşma büyük bir termal etki
meydana getirmekte ve su döngüsünü de etkilemektedir. Bu malzemelerin
buharlaşma kapasiteleri düşükken; ısıyı emme, depolama ve termal ısı yayma
kapasiteleri oldukça yüksektir. Ayrıca şehirlerde sanayi, bina ve araçlardan
kaynaklı atık ısı da şehir ısı adalarının oluşumunda etkilidir ve iklim sistemi
üzerinde sonuçlar meydana getirmektedir (Kumar, 2021; Stone vd., 2012: 264).

İklim Değişikliğinin Şehirler Üzerine Etkisi

BM rakamlarına göre günümüzde dünya nüfusunun yaklaşık %55’i şehirlerde
yaşamaktadır. Şüphesiz iklim değişikliği sadece şehirleri değil, kırsal bölgeleri
de etkilemektedir ancak ekonomik faaliyetlerin ve nüfusun büyük oranda
odaklandığı şehirlerin iklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarından etkilenmesi

Yıl 1 / Sayı 1 / Ocak 2022 45