Page 203 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

Gamze Kazancı Altınok

sağlama kapasiteleri nedeniyle kentte büyüme alanı olarak tercih edilmemesi
gerektiğinin altı çizilmekte ve kentsel büyümenin (eğer gerekliyse) risksiz
alanlara yönlendirilmesi gerektiği belirtilmektedir (OECD, 2015).
Çalışma kapsamında Türkiye incelendiğinde, iklim değişikliğine uyuma
ilişkin ulusal düzeydeki çalışmaların 2000'li yıllardan itibaren devam ettiği
görülmektedir. Ulusal dokümanlarda iklim değişikliğinin etkileri ilk olarak
8. Kalkınma Planı'nda yer almaktadır (Kazancı, 2019: 47). Bu planda iklim
değişikliğinin Türkiye'de özellikle kıyı kesimlerini önemli ölçüde etkileyeceği
varsayılmaktadır. Ancak Türkiye’deki temel sorun, kentsel büyümeye
ilişkin politikalar ile iklim temelli çalışmalar arasında uyuşmazlık olarak
tanımlanmaktadır (Gedikli ve Balaban, 2018: 470). Bir başka deyişle, ulusal ve
yerel düzeyde üretilen iklim değişikliğine uyum/risk azaltma politikaları, iklim
değişikliği etkileriyle başa çıkmayı hedeflemiş olsa da antropojenik etkilerden
dolayı iklim değişikliği etkileri hızla artmaktadır (Kazancı ve Tezer, 2021: 307).
Ülkemizde ekonomik kalkınma olarak görülen kentsel büyüme yaklaşımıyla
arazi kullanım kararları değiştirilmekte, yeni yerleşimler ve yeni kentsel alanlar
üzerinden şekillenmektedir (Balaban ve Gedikli, 2018: 471).
İklim değişikliğiyle mücadele etmek üzere ilk olarak 2010-2023 dönemini
kapsayan Türkiye Ulusal İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı (2011)
ve Türkiye İklim Değişikliği Risk Yönetimi (2012) iklimle ilgili etkileri ve iklim
değişikliğine uyumun çerçevesini belirlemeye yönelik iki temel belge olarak
değerlendirilmektedir (Kazancı, 2019: 35; Tayanç vd., 2009: 491). Buna ek
olarak, 2019 yılında hazırlanan 5 yıllık 11. Kalkınma Planı’nda ağırlıklı olarak
enerji güvenliği ve kaynak kullanımına odaklanılmaktadır. Bu üç belge,
ülke düzeyinde iklim değişikliği politika ve önlemlerinin çoğunun temelini
oluşturmaktadır. Aşağıda hem uluslararası kurumların hem de Türkiye’deki
kurumların iklim değişikliği kapsamında hazırladığı dokümanlar, kentsel
büyüme perspektifinden de incelenmektedir (Tablo 3).

Tablo 3: Uluslararası kurumlar ve Türkiye’deki dokümanların incelenmesi

Uluslararası Kurumlar
İklim Değişikliğine Uyum Büyüme Politi-
Kurumlar Rapor Adı Yıllar
Stratejileri kaları
Ulusal kentsel po- 2016, Düşük karbonlu kalkın- Yerel düzeyde
UN-Habitat litikada iklim deği- 2011 mayı teşvik etmek planlarla kontrol
şikliği
Sürdürülebilir Kal- Planlama sürecinin güç- Kentsel yayılmanın
UNDP 2015
kınma Hedefleri lendirilmesi azaltılması

188 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi