Page 139 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Elçin Sari - Sevim Pelin Öztürk - İmdat As

Şehirler sosyo-ekonomik değişimlerden farklı derecelerde etkilenmektedirler.
Bu farklılıkların nedenini açıklamak kentsel dirençlilik yaklaşımı ile mümkün
olmaktadır (Lang, 2010). Kentsel dirençlilik, temelinde metabolik akışlar,
sosyal dinamikler, yapılaşmış çevre ve yönetişim olmak üzere dört bileşene
dayanmaktadır. Metabolik akışlar, üretim-tüketim ilişkilerini, depolama
zincirlerini ve verimliliği sağlayan unsurları içerirler. Sosyal dinamikler, sosyo-
demografik özellikleri ele alır. Yapılaşmış çevre, ekosistem servisleri, kentsel
peyzaj ve habitatları içerir. Şehirlerin ideolojileri, uygulanan politikalar, ulaşım
aktiviteleri ve modları vb. yapılaşmış çevrenin gelişimini önemli derecede
etkilemektedir. Yönetişim ağları ise kurumsal yapılanma ve organizasyonlar
arasındaki ilişkilerden meydana gelmektedir (Yaman ve Tezer, 2011). Kentsel
dirençlilik bu bileşenler ışığında değerlendirilmektedir.
Şehirlerin artan kırılganlıkları, sosyal kalkınma belirsizlikleri, risklere ilişkin
farkındalığın artması ile birlikte dirençli şehirler inşa etmek ve şehirleri dirençli
hale getirmek konuları önem kazanmıştır. Günümüzde New York, Londra
ve Amsterdam gibi metropoller, doğal tehlikeler ve olası saldırılarla başa
çıkabilmek ve en iyi şekilde yönetebilmek için dirençli şehir planları mevcuttur.

b. Akıllı ve Dirençli Kentler

Şehirlerin büyüklükleri ve sosyo-demografik yapıları, kentsel sistemlerin
doğal afetlere, sosyal krizlere ve ani şoklara karşı savunmasızlığın artmasındaki
en önemli etkenlerdendir (Kummitha ve Crutzen, 2017; Labaka ve diğerleri,
2019). Hızlı kentleşme ve artan nüfusla birlikte şehirlerde enerji kıtlığı, hava
kirliliği ve atık yönetimi gibi konular ön plana çıkmaktadır (Zhu ve diğerleri,
2019). Akıllı şehirlerle birlikte bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak, mevcut
sorunları çözmek, muhtemel sorunları tahmin ederek hazır olmak ve şehrin
gelişimini iyileştirmek yönünde adımlar atılmaktadır (Batty ve diğerleri, 2012).
İnsanın, verinin, bilginin ve öğrenmenin yaşam kalitesini geliştirmek amacıyla
akıllı şehirlerde önemli bir etkiye sahip olduğu bilinmektedir (Albino ve diğerleri,
2015; Lytras ve Visvizi, 2018). Bu bilgilerin ışığında küresel ölçekte şehirleri daha
akıllı hale getirmek için çalışmalar yapılmaktadır. Örneğin, San Diego’da trafik ve
park durumunu optimize etmek amacıyla akıllı sensör uygulamaları mevcuttur
(Montgomery, 2019). Kanada hükümeti, Vancouver Greenest City 2020 Eylem
Planı’nı oluşturarak, Smart City 3.0 modelini benimsediğini ilan etmiştir.
Şehir, muhtemel şoklara ne kadar dirençli olursa, sosyal refahı da doğru
orantı da yüksek olur (Labaka ve diğerleri, 2019). Akıllı şehir sistemleri kentsel
dirençliliğin geliştirilmesinde önemli rol oynarlar (Zhu ve diğerleri, 2019).
Günümüz kentleri, nüfus yoğunluğu, ulaşım, kirlilik, ekonomik dalgalanmalar,
güvenlik, sağlık, sosyal çatışmalar, kıtlık, arazi kaybı, iklim değişikliği vb. gibi
konularla baş etmekte zorlanmaktadırlar (Abella ve diğerleri, 2017). Akıllı şehirler,
bu kentsel problemlerle başa çıkmak ve çözümler üretmek için akıllı çözümler

125 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi