Page 62 - Çevre, İnsan ve Şehir Dergisi - Sayı 6

açklamalara en azndan bir atfta smail Karaya göre de Lale Devri, risini yanstan en önemli örnek-
bulunmak önemli. Lâleli, Ayazma, hâkim kanaatin aksine, Osman- lerden biridir. A. Vefa Çobanolu
Beylerbeyi gibi camileri dorudan llarn bakalarna gpta etme- bu dönemde mimaride yalnzca
Bat taklidi mimari eserler olarak den ama onlarn yaptklarndan üslup deil, ayn zamanda teknik
yarglayp geçmemek ve Meh- haberdar olarak kendisine mah- ve örgütsel olarak da bir deii-
med Tâhir Aay da Batl etkinin sus bir hayat sürdürebileceine, min söz konusu olduuna dikkat
kurban bir taklitçi kliesiyle de- kendisini yenileyebileceine dair çeker. Biz daha ziyade barok
10
erlendirme yüzeyselliine dü- kuvvetli bir iradesinin olduu in- süslemeleri görürüz, ama cami-
9
memek için böyle bir bak açna tiban vermektedir. Yani Batl nin yapmnda Ayazma ve Nuru-
muhtacz. tasarmlar ve planlarn dorudan osmaniye camilerinde olduu gibi
11
Shirine Hamadeh özellikle 18. aktarm diye klie yargya hapse- strüktürel demir kullanlmtr.
yüzyl mimarisini Batllama pa- demeyeceimiz, ne Batl ne Do- Padiahn ehirde görünürlük ta-
radigmasyla açklamann doru ulu olan, tamamen bamsz ve lebiyle, Topkap Sarayndan çkp
olmadn ortaya koyar örnek- daha da karmak bir estetik ve Boaziçi sahil saraylarna gitme-
leriyle. Ona göre bütün 18. yüzyl yap hâkimdir, 18. yüzyl mimari- sine paralel bir ekilde dönemin
Osmanl kültürel iklimine dec- sine ve ehir kültürüne. camilerinde de hünkâr mahfli
loisonnement adn verdii bir Özellikle Ayazma ve Lâleli ca- yaplmaya balanr. Lâleli Ca-
açlma, yenilik için bir duru mileri, klasii korurken deien miinin dou ucuna yerletirilen
hâkimdir. Bu gelimenin arka yeni unsurlar da terkibine katan hünkâr mahfli, barok süslemeli
plannda Üçüncü Ahmedin Edir- yaplara en iyi örnekler arasnda- ve kafeslidir; yuvarlak kemerli bir
neden gelip ehirde varln gös- dr. Bu açdan yaklaldnda,18. kap ile caminin yannda yer alan
terme arzusu, meslek gruplar yüzylda saysz yapda emei olan hünkâr rampasna balanr Ço-
arasndaki hareketlilik, yeni orta- Mehmed Tâhir Aann sadece cukluumda kenarlar açk olan
ya çkan toplumsal ve ekonomik öne çkan bir kaç eserine eile- rampa bugün caml çerçevelerle
talepler, artan maddi zenginlik rek bile, hem dönemindeki hem kapatlarak camiye dahil edilmi.
ve deien tüketim alkanlklar de mimarlk tarihindeki önemini Camiyi hafzama nakeden çok
gibi siyasal ve toplumsal birtakm anlamak mümkün olur. basamakl merdivenlerinse zemi-
deiim ve dönüümler yer alr. ni yükselterek mekana âbidevî bir
Devletin kendi imgesini görünür- Lâleli Camii cephe kazandrm olduu görü-
lük ve tehir üzerinden yeniden 1760-63 yllar arasnda Mehmed lüyor.
düzenlemeyi denedii bu yeni ya- Tâhir Aann Hassa Bamimar Çou zaman sadece barok süsle-
pda Osmanl saray erkân, ba- olduu dönemde Üçüncü Musta- meleri ki tanm gerei klasiin
kentin en göze çarpan yerlerinde fa tarafndan ina ettirilen Lâleli kat çizgi ve kurallarna tepkisel
ve en kalabalk mahallelerin or- Camii, 18. yüzyl Osmanl mima- bir nitelik tar- üzerinden gün-
tasnda varln görünür hale ge-
tirmekteydi. Shrine Hamadehe
7
göre barok süslemelerin hâkim
olduu çemeler, sahil saraylar,
mesirelikler vb. yeni ehir manza-
ralar sadece Bat etkisi ile açk-
lanamaz, tam aksine bir terkibin,
yeni bir estetik araynn ürünü-
dür. Yeni Osmanl üslubu, yaban-
c geleneklerle yerel tarzlarn ve
estetiin dinamik bir senteziydi.
Bu üslubun yenilii, hem Doulu
hem de Batl çeitli yabanc gele-
neklerin yorumlanmasnda gös-
terdii esneklik ve hem Dou hem
de Baty kapsama eilimindeki
olaand seviyede yatmaktadr. 8 Lâleli Camii

60 ÇEVRE, NSAN ve EHR | ARALIK 2014
|