Page 126 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Çölleşme Haritalarının Geliştirilmesi ve Hassasiyet Modeli, Türkiye

Türkiye Çölleşme Modeli Doğrulama ve Kalibrasyon Projesi kapsamında
2016-2019 yılları arasında yapılan saha çalışmalarıyla Türkiye Çölleşme
Modeli ve Hassasiyet Haritası son halini almıştır. Türkiye çölleşme modelinin
doğrulanması ve kalibrasyonu amacıyla havza bazında saha çalışmaları
yapılmıştır. Bu çalışmalarda, saha gözlemleriyle birlikte proje danışmanları
ve uzmanlar tarafından arazinin çölleşme risk değeri ile modelin risk değeri
karşılaştırılarak doğrulama işlemi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, “Ardışık Normal
Benzetim” (ANB) tekniği kullanılarak modelin her piksel bazında iç tutarlılığı
incelenmiş ve tutarlılığa sahip olmayan pikseller olası gözlem noktaları
olarak belirlenmiştir. 9 Pilot havzada 1584 gözlem noktasında doğrulama
ve kalibrasyon çalışmaları yürütülmüştür. Buna ek olarak, model risklerin
gözlenen risklere karşı doğrusal regresyon sayısının (r = 0.79) kabul edilebilir
düzeyde olduğu tespit edilmiştir (ÇEM, 2019, ÇEM, 2017).
Bu kapsamda, 2016 yılında Aksaray ve Mersin illerinde, 2017 yılında Çorum-
Amasya-Samsun ve Şanlıurfa-Adıyaman illerinde, 2018 yılında ise Bursa-
Balıkesir-Çanakkale-Edirne-Tekirdağ-Kırklareli ve Iğdır-Kars-Erzurum-Ardahan-
Artvin illerinde ve 2019 yılında Yukarı Sakarya Havzası pilot saha çalışmaları
gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçların entegrasyonunda, yapılan saha
çalışmaları ile çölleşme modeli ve hassasiyet haritasının yüzde 90 güven aralığı
içinde mikro havza bazında yüzde 94 tutarlı sonuç ürettiği tespit edilmiştir
(ÇEM 2024).

4. Tartışma ve Sonuç

Gelişen yeni yöntem ve teknolojiler, çölleşmenin modellemesi ve
haritalanmasını geçmiş dönemlere kıyasla daha nitelikli ve doğru bir şekilde
analiz etmeyi mümkün kılmaktadır. Özellikle uzman görüşüne dayalı AHP
yöntemi insan etkisine açık olduğu için her zaman tam anlamıyla doğru
sonuçlar vermeyebilir. Buna karşın, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Uzaktan
Algılama ve çeşitli istatistiksel yöntemler gibi daha objektif yaklaşımlar,
analiz sonuçlarının doğruluğunu önemli ölçüde artırmaktadır. DIS4ME ve
MEDALUS gibi modeller, Türkiye’ye veya daha yerel bölgelere uyarlanabilir
ancak bu modellerin mutlaka bölgeye özgü koşullar dikkate alınarak yeniden
değerlendirilmesi gerekmektedir. Çin’in çölleşme modellemesi ve izlenmesi
konusunda öncü çalışmaları, bu alandaki araştırmaların ne kadar ileri
düzeye ulaşabileceğini göstermektedir. Bu bağlamda, uluslararası akademik
çalışmaların da düzenli olarak takip edilmesi ve Türkiye’ye uygulanabilirliğinin
tartışılması büyük önem taşımaktadır.
Uzaktan algılama teknolojisi çölleşme araştırmalarını hızlandırmış ve toprak
bozulmasına karşı önlemler almak için politikaların uygulanmasını sağlamıştır.
Güvenilir ve sağlam sonuçlar elde etmek için çalışmalara mümkün olduğunca

125
Özel Sayı / 2024