Page 28 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Ülke Planlamada Kentsel Dönüşümün Yeri:
Türkiye Mekânsal Strateji Planı Örneği

2019 yılında, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından
hazırlanan “Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi Hazırlanmasına İlişkin İlke
ve Esaslar”a uygun olarak kentsel dönüşüm uygulamalarının sürdürülmesi
hedeflenmekte olup, bu belgeye paralel olarak ilgili belediye başkanlıklarınca
il veya ilçe bazında “Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi”nin bütün belediyeler
tarafından hazırlanacaktır. Bu sayede kentsel dönüşüm uygulamalarının ülke
bütününde ortak bir yaklaşımla ancak kentlerin veya bölgelerin yerel kimlik ve
doku özelliklerini de gözeterek uygulanması sağlanacaktır.
“05.02.04. Kentsel dönüşüm uygulamalarında risk altındaki nüfus,
afet riskleri, kültürel miras, ekonomik boyut gibi kriterler doğrultusunda
yerleşmelerde önceliklendirme çalışması yapılacaktır.” eylemi, kentsel
dönüşüm uygulamalarının ihtiyaca ve riske göre önceliklendirilmesine
yöneliktir. Yerleşmelerde hazırlanacak kentsel dönüşüm strateji belgeleri
kapsamında belirlenen alanların risk durumu, vatandaşların beklentileri ve
talepleri, finansman ihtiyacı, dönüşümün kente sağlayacağı ekonomik ve
sosyal değerler ile yerleşmelere özgü diğer kriterlere göre uygulama öncelikli
alanlar belirlenecektir.
“05.02.05. Kentlerde, kültürel ve tarihi alanları içeren kent merkezlerinin
çöküntü alanlarına dönüşmesinin engellenmesi ve canlandırılmasına yönelik
tedbirler alınacaktır.” eylemi kapsamında, çoğunlukla kentlerdeki farklı gelir
gruplarının nüfus hareketleri sonucunda ortaya çıkan kent merkezlerinin
çöküntü alanlarına dönüşmesinin önüne geçilecektir. Kent merkezleri, kent
kimliğini oluşturan, yerel ekonomiye katkısı olan, aynı zamanda kültürel ve
tarihi değerlerimizi yansıtan alanlardır. Kent merkezlerinin çöküntü alanlarına
dönüşmesinin önüne geçmek üzere mekânsal planlama kararları alınacak,
kentsel tasarım ve dönüşüm projeleri geliştirilecektir.
Kentsel dönüşüm uygulamaları ilk bakışta ölçek olarak Türkiye MSP
ölçeğinden farklı bir noktada yer alıyor olsa da günümüzde başarılı kentsel
dönüşüm uygulamalarının üst ölçekten alt ölçeğe bütün plan hiyerarşisi
içerisinde tanımlanmış olduğu görülmektedir. Türkiye MSP, planlamanın
alt katmanları ve ilkelerini bütüncül bir yaklaşımla ele alarak hazırlanan
bir plan olarak kentsel dönüşüm uygulamalarının da çerçevesini çizmeyi
hedeflemektedir. Türkiye MSP kapsamında, kentsel dönüşüm uygulamalarının
hem yöreye özgü değerleri kaybetmeden hem de ülke bütününde ortak bir
yaklaşımla ele alınmasına yönelik strateji ve eylemler geliştirilmiştir. Kentsel
dönüşüm uygulamalarında hedeflenen yalnızca yapısal dönüşümü sağlamak
değil, fiziksel ve sosyal çevre etmenlerinin dönüşümünü de sağlıklı bir şekilde
gerçekleştirmek ve kentsel dönüşümün riskler, kültürel miras, tarihi miras, kent
dokusu ve ekonomik yapı gibi kriterlerini de gözeterek işlevsel dönüşümü de
sağlamaktır.

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 13