Page 236 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

ÜLKEMİZDEKİ RİSKLİ YAPILARIN

GENEL ÖZELLİKLERİ VE DEPREM

PERFORMANSI

Ahmet YAKUT - Barış BİNİCİ

ÖZ

Ülkemizde yer alan yapı stokunun büyük bir çoğunluğunu az-orta katlı
betonarme (BA) yapılar meydana getirmektedir. BA yapı stokumuzun yaklaşık
yüzde 50’sinin 2000 yılı öncesinde yapıldığı ve bu nedenle de 1998 ve sonra-
sındaki yönetmelik kurallarını yansıtmadığı bilinmektedir. Bu yapıların deprem
davranışının genel olarak yetersiz olduğu geçmiş depremlerde göstermiş ol-
dukları performans ile teyit edilmiştir. Yetersiz malzeme, kötü işçilik, uygun ol-
mayan detaylandırma ve yetersiz tasarım sonucu ortaya çıkan zayıf performans
nedeniyle yüksek riskli olarak karşımıza çıkan bu yapıların 2000 yılı sonrası
uygulamaya giren ve yapısal riski önemli ölçüde etkileyen bazı kritik kriterleri
yansıtmadığı konusunda fikir birliğine varılmıştır. Bu kriterlerin başında, 1998
yılında yürürlüğe giren ve 1975 yönetmeliğine göre çok daha kapsamlı olan
deprem yönetmeliği, 2000 yılında revize edilen TS500 standardı ile zorunlu
hale getirilen hazır beton kullanımı ve yüksek kalite donatı, 1999 yılında mey-
dana gelen Kocaeli ve Düzce depremlerinin etkileri ile 2001 yılında öncelikle
19 ilde pilot olarak uygulanan daha sonra 2011 yılında tüm ülkeyi kapsayan
yapı denetim uygulaması gelmektedir. Bu makalede, riskli yapı stokumuza iliş-
kin genel bilgiler ile bu yapılarımızın deprem performansı üzerinde durularak,
riskin azaltılması konusunda öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: BA Yapı, Deprem Riski, Yapısal Hasar, Riskli Yapı, Kentsel
Dönüşüm

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 221