Page 198 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Kahramanmaraş Depreminde Hasar Tespit Çalışmaları Üzerine
Bir Değerlendirme

Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya, Hatay, Elazığ, Bingöl,
Kayseri, Mardin, Tunceli, Niğde ve Batman illeri ile Sivas Gürün İlçesi “Genel
Hayata Etkili Afet Bölgesi” ilan edilmiş olup, 18 ilimizde can ve mal kayıpları
meydana gelmiştir. Tarihte yaşanan en büyük deprem olaylarından olan ve
asrın felaketi olarak adlandırılan depremler sonucunda İç İşleri Bakanlığı’nın
verilerine göre 50.000’den fazla can kaybı meydana gelmiştir (Afetlerin Genel
Hayata Etkililiğine İlişkin Temel Kurallar Hakkında Yönetmelik, 1968; “İçişleri
Bakanlığı”, 2023).
Görüldüğü üzere depremler, doğal afetler arasında en yıkıcı olanlarıdır büyük
maddi ve manevi zararlara sebep olabilirler. Nitekim son yaşanan depremler
bu durumun ispatı niteliğinde olmuş ve deprem gerçeği ile yaşamamız
gerektiğini bir kez daha gözler önüne sermiştir. Deprem anının akut dönemi
olan arama kurtarma çalışmalarının akabinde en önemli husus hasar tespit
çalışmalarıdır. Bu çalışmada; hasar tespit hazırlık süreçlerini, karşılaşılan ve
aşılan hususları ele alarak önümüzdeki süreçlerde yaşanabilecek depremlere
hazırlıklı olunması hedeflenmiştir.

ÜLKEMİZDE HASAR TESPİT ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN MEVZUAT,
İLGİLİ KURUMLAR VE TARİHSEL DEĞİŞİM SÜRECİ
Hasar tespit sürecinin tarihsel gelişimi ve yürürlükteki mevzuat hükümlerinin
bilinmesi, konunun önemi açısından mutlak değinilmesi gereken bir husustur.
Ülkemizde deprem zararlarının azaltılmasına yönelik yapılan çalışmalara,
tarihimizdeki en büyük ve yıkıcı depremlerden biri olan ve resmi kayıtlara göre
32.962 kişinin hayatını kaybettiği 26.12.1939 tarihli Erzincan depreminden
sonra başlanılmıştır (Alyamaç & Erdoğan, 2005). Deprem sonrasında 17 Ocak
1940 tarih ve 3773 sayılı “Erzincan’da ve Erzincan Depreminden Müteessir
Olan Mıntıkalarda Zarar Görenlere Yapılacak Yapılar Hakkında Kanun”
yayımlanmıştır (3773 Sayılı Kanun, 1940). Bu kanun ile evi yıkılan kişilere ayni ve
nakdi yardım yapılması kurallara bağlanmıştır. 22 Temmuz 1944 tarihinde 4623
sayılı ‘‘Yer Sarsıntılarından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun’’
yayımlanmış olup, Türkiye’de afet yönetim sisteminin temeli oluşturulmuştur
(4623 Sayılı Kanun, 1944). 4623 sayılı kanun, yalnızca depremlerden önce
ve sonra alınması gereken önlemler ile yapılması gereken çalışmaları
kapsadığından, 1959 yılında tüm doğal afetleri kapsayan ve afetler sonrasında
yapılacak daimî iskân faaliyetlerinin esaslarını belirlemek için 7269 sayılı ‘‘Umumi
Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirler ve Yapılacak Yardımlara
Dair Kanun’’ çıkarılmıştır (7269 Sayılı Kanun, 1959). Zaman içerisindeki ihtiyaçlar
doğrultusunda kanun üzerinde değişiklikler yapılmış olup, 7269 sayılı kanun
halen yürürlüktedir.

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 183