Page 116 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Marmara Denizi'nde Deniz Salyası (Müsilaj) Kompozisyonu Bulguları
Işığında Salya Oluşma Nedenleri ve Çözüm Önerileri

suda bulunan oksijenin büyük bölümünü tüketerek oksijensiz bir ortam
oluşturmaktadır. Oksijen bakımından fakir ortamda yaşayan balıklar ve
diğer gelişmiş canlıların çoğu ölmekte ve ölü canlı kalıntıları müsilaja
katılmaktadır. Müsilaj içine karışan bu canlı kalıntıları virüs ve bakteri taşıyabilir
ve ortamda tehlikeli bir duruma oluşturabilirler (Yıldız ve Gönülal, 2021).
Mikroorganizmalardan protistalar müsilajı hareket etmek için kullanmaktadır
ve hareketin yönü müsilaj salgısının ters yönündedir (Kayhan ve Yön Ertuğ,
2022, Yüksek ve Sur, 2010). Bitkilerdeki bu salgı su, besin elementleri
depolanmasında ve tohumun çimlenmesinde rol oynar. Aleo vera, Kaktüs
ve keten tohumlarında oldukça zengin bir müsilaj bulunmaktadır (Rodriguez ve
diğ. 2006; Wani ve diğ. 2010; Lancelot 1995). Deniz salyası Marmara Denizi’nde
olduğu gibi diğer denizlerde de görülebilen bir problemdir. Müsilaj, E-coli
gibi bakteriler bakımından zenginleşir ve deniz yaşamını tehdit edebilir. Deniz
salyası, içinde bol miktarda besin elementi (nütrient) bulunan denizlerde ılık
ve rüzgârsız havanın uzun sürdüğü dönemlerde meydana gelebilmektedir
(Genç ve diğ. 2021; Özyurt ve diğ. 2001). Deniz salyası, çapı 200 km gibi
geniş alanları kaplayabilen, büyük kütleler halinde pıhtılaşabilir. Müsilaj çeşitli
nedenlerle stres altına giren fitoplankton tarafından üretilir (Mecozzi ve diğ.
2012; Breitburg ve diğ.1999). Ayrıca deniz altındaki faylardan yoğun olarak
çıkan sülfür gazı sebebiyle denizin oksijen oranı düşmektedir. Bu oksijensiz
ortamlarda da deniz salyası oluşabilmektedir (Mackenzie ve diğ. 2002). Müsilaj
ilk olarak 1789’da Adriyatik Denizi’nde kaydedilmiştir (Danovaro, Umani ve
Pusceddu, 2009). Daha sıcak ve durgun sular, müsilaj üretimini artırmakta ve
büyük kütleler halinde birikmesine neden olmaktadır (Cozzi ve diğ. 2004).
Meksika Körfezi’ndeki Deepwater Horizon petrol sızıntısı, büyük miktarda
müsilaj oluşmasına neden olmuştur (Dell’Amore, 2010). 2021 yılında Marmara
Denizi’nin meydana gelen müsilaj deniz kıyılarında, özellikle koylarda birikerek
çevre kirliliğine neden olmuştur. Marmara denizinde görülen müsilaj Yümün
ve Kam (2021) tarafından incelenerek nedenleri araştırılmıştır. Bu çalışmada
ise önceki çalışmalar derlenmiş ve ayrıca denizin kirlenmesine neden olan
kirleticiler araştırılmıştır. Marmara Ereğlisi, Bandırma, Tekirdağ ve Silivri’de
balıkçılarla yapılan görüşmelerde müsilajın özellikle deniz tabanında biriktiği
ve ağlara yapışarak ağlara zarar verdiği vurgulanmıştır. Marmara Denizi’nin
çeşitli noktalarında alına deniz suyu ve atık suların organik ve inorganik madde
analizleri yapılarak kirlilik oluşturma potansiyelleri değerlendirilmiştir.
Bu çalışma, müsilajın oluşum nedenlerini ortaya koymayı ve ileriki
dönemlerde müsilajın tekrarlanmaması için öneriler sunmayı hedeflemiştir.

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 101