Page 114 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

MARMARA DENİZİ’NDE DENİZ SALYASI (MÜSİLAJ)

KOMPOZİSYONU BULGULARI IŞIĞINDA SALYA
OLUŞMA NEDENLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Zeki Ünal YÜMÜN - Erol KAM- Melike ÖNCE

ÖZ
Denizlerde besin elementleri artışı, su ısısında ani değişimler ve su akıntısının
düşük olması alg ve diğer fitoplanktonun önemli ölçüde çoğalmasına neden
olmaktadır. Bu mikroorganizmalar deniz salyası olarak tanımlanan şeffaf,
yapışkan peltemsi bir madde oluştururlar. Su yüzeyini kaplayan ve sucul
ortamda fotosentezin kısmen veya tamamen durmasına neden olan müsilaj
örtüsü, sudaki çözünmüş oksijen oranını düşürmektedir. Oksijeni düşen deniz
ortamında yaşayan canlılarda toplu ölümler gerçekleşmektedir. Ölen canlıların
kalıntılarının da deniz salyasına katılmasıyla birlikte müsilaj bulunduğu ortamda
kötü koku yayan bir maddeye dönüşmektedir. Bu durum zaman zaman Marmara
Denizi’nde de görülmekte ve ciddi bir çevre problemi oluşturmaktadır. Bu
problemin nedenlerini araştırmaya yönelik olarak denize deşarj olan sulardan,
deniz salyasından ve deniz suyundan numuneler alınarak gerekli analizler
yapılmıştır. Müsilajın pH değeri 6,65-7,12 arasında, deniz suyunun pH değeri
ise 7,88-8,25 arasındadır. Analiz sonuçlarına göre müsilaj numunesinin asidik,
deniz suyu numunesinin ise bazik karakterde olduğu saptanmıştır. Deniz suyuna
azot ve fosfor gübresi katılarak suyun ve müsilajın asitlik durumu izlenmiştir. Bu
deneyde müsilaj pH değeri 6,15-6,55’e, deniz suyunun pH değeri ise 7,15-7,25’e
kadar düşerek ortamın asitleştiği ve elektrik iletkenliğinin arttığı görülmüştür.
Deniz veya göllerde kirliliğin artmaması için bu ortamlara arıtılmamış sular deşarj
edilememeli ve mümkünse deniz suyunun akımı arttırılmalıdır. Marmara Denizi
günümüze kadar Çanakkale ve İstanbul boğazlarından gerçekleşen su akımları
nedeniyle kendini temizleyebilme yeteneğine sahipti. Fakat son zamanlarda
bölgede artan sanayileşme, artan nüfus, gemi trafiğindeki artış ve tarımsal
faaliyetlerde kullanılan gübre ve ilaçlamaların artması nedenleriyle Marmara
Denizi’ni kirleten kaynaklar artmıştır. Bu kirlenme artışları denizin kendini
temizleme kapasitesinin üzerinde olup, denizin kirlenmesi kaçınılmazdır. Bu
nedenle Marmara Denizi’nin çevre problemlerinin çözümü için denize atık
suların deşarj edilmemesi, tarımsal faaliyetlerde ve gemi trafiğinde kontrollerin
artırılması hayati önem taşımaktadır. Ayrıca Marmara Denizi’nin su akımının
artmasına ve su kirliliğinin seyreltilmesi amacıyla doğal veya yapay su yollarıyla
denize temiz su sağlanması da araştırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Müsilaj, Deniz Salyası, Deniz Kirliliği, Ötrofikasyon,
Marmara Denizi

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 99