Page 86 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

"Net Sıfır" Hedefinde Karbon Teknolojilerinin Yeri

çıkarırken, CO atmosfere salınır (PCA, 2022). Bu süreçte, kireçtaşı kullanmanın
2
başka bir alternatifi yoktur ve fosil yakıt kullanımı ile ilişkili olmayan, işlem
kaynaklı olan bu CO salımları kaçınılmazdır. Elbette ki 1990 yılından bu
2
yana atılan önemli adımlar (çimento fırınlarının verimliliğinin artırılması, atık
biyokütle fraksiyonlu alternatif yakıtların kullanılması ve klinker ikamesi gibi),
salımların %20’den fazla azaltılmasını sağlamıştır. Tüm bunlar “net sıfır” karbon
salımına ulaşmak için gerekli olan derin CO salım azaltımı için yeterli değildir.
2
Sonuç olarak “net sıfır” hedefinde, çimento üretmenin kanıtlanmış başka bir
alternatif yolu olmadığı için, çimento sektöründe bu CO salımlarını yakalamak
2
ve kalıcı olarak depolamak tek seçenektir. Çimento fabrikalarından çıkan baca
gazlarının CO konsantrasyonları %14-33 civarındadır ve KYKD için iyi adaylardır
2
(Bosoaga, Masek, ve Oakey, 2009) Şu anda çimento endüstrisinde faaliyette
olan ticari ölçekli bir tesis olmamasına rağmen, karbon yakalama teknolojilerinin
geliştirilmesi için sektör içinde çalışmalar sürmektedir. En büyük araştırma ve
geliştirme faaliyetlerinden biri Norveç’teki Norcem Brevik çimento fabrikasında
yürütülmektedir ve 2024 yılında tesisin faaliyete geçerek, dünyanın ilk CO
2
yakalama tesisine sahip çimento fabrikası olması planlanmaktadır. Bu tesiste,
CO yakalamak için amin grubu kimyasallar ile solvent bazlı gaz-sıvı ayırma
2
teknolojisi kullanılmakta, enerji yoğun olan desorpsiyon adımı için gereken
enerji, çimento fabrikasındaki atık ısıdan karşılanmaktadır. Yakalanan CO
2
sıkıştırılıp, sıvı fazına geçirildikten sonra gemi ulaşımı ile Kallness depolama
tesisine iletilecek ve açık denizde depolanacaktır. Kurulan KYD tesisi ile saatte
55 ton, yılda yaklaşık 0,4 Mt CO yakalanıp, depolanacaktır (Norcem, 2022).
2
Aynı çimento firması ayrıca fırınlarında hava yerine saf oksijen kullanarak, CO
2
konsantrasyonunu yüzde 70 veya daha yüksek bir seviyeye çıkardıkları bir oksi-
yakıtlı çimento fırını geliştirmektedir (Beumelburg, 2021). Daha yüksek CO
2
konsantrasyonları, herhangi bir CO yakalamasını çok daha enerji verimli hale
2
getirmekte ve baca gazı hacmini önemli ölçüde azaltarak sermaye maliyetlerini
önemli ölçüde azaltmaktadır. Başka bir örnek, Avustralyalı şirket Calix’in, tescilli
gelişmiş kalsinasyon reaktörü teknolojisini, Belçika’da bulunan düşük salım
yoğunluklu kireç ve çimento (LEILAC) pilot tesisinde denemek için başlattığı
projedir. Bu teknoloji, kalsinasyon yoluyla açığa çıkan CO ’yi, hammaddeyi
2
ısıtarak ve yanma gazlarından ayrı tutarak fiziksel olarak ayırır. Ham madde, bir
iç reaksiyon borusunun içinden geçerken, dışarıdan ayrı bir ateşlemeli ısıtıcı
veya elektrikli ısıtma kaynağı tarafından ısıtılır. Burada, kalsinasyon işleminden
açığa çıkan CO , yanmadan kaynaklı hava veya nitrojenden her zaman
2
ayrıdır. Sonuç olarak, Calix kalsinasyon reaktöründen gelen işlem CO ’si kuru,
2
yakalanmaya hazır ve neredeyse tamamen saftır. Calix reaktörü, yenilenebilir
elektrik enerjisi veya biyoyakıtlarla ısıtılabilir (Beumelburg, 2021). Uluslararası
Enerji Ajansı, 2050’de dünyada çimento üretim tesislerinin yaklaşık %30’unun
KYKD içereceğini ve 2070 yılına kadar bu teknolojinin sektörel CO salım
2
azaltımına katkısının %61 olacağını öngörmektedir (IEA, 2020a).

Yıl 1 / Sayı 1 / Ocak 2022 71