Page 124 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

Kentsel Soğuk Alan Soğutma Kapasitesi

2013) ve istatiksel yöntemlerle belirlenen poligonları (Dai vd., 2010, El-Hattab
vd., 2017, Guo vd., 2015, Meng vd., 2018, Pan, 2016, Walawerder vd., 2014,
Zhang vd., 2018) araştırma ölçeği olarak tanımlamıştır.
Bu çalışma kapsamında kentsel ısı adası etkisinin azaltılmasında rol oynayan
değişkenlerin öncelikle incelenmesi nedeniyle kent merkezinde görece daha
düşük sıcaklıkların kümelendiği alanlar olan kentsel soğuk alanlar (Dai vd.,
2010, Guo vd., 2015, Zgang vd., 2018) araştırma ölçeği olarak seçilmiştir. İzmir
kentsel alanını örnek alan olarak ele alan çalışmada kentsel soğuk alanların
mekânsal deseni ve özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma; (1)
kentsel soğuk alanların oluşturduğu mekânsal desen dağılımını, (2) kentsel
soğuk alanların soğutma kapasitesini etkileyen değişkenleri ortaya koymayı
hedeflemektedir.

Yöntem

Bu çalışmanın yöntemi dört aşamadan meydana gelmektedir. Bu aşamalar;
1) çalışma alan sınırının belirlenmesi, 2) çalışmada kullanılan verilerin
uzaktan algılama tekniklerinden yararlanılarak üretilmesi, 3) kentsel soğuk
alan sınırlarının belirlenmesi, 4) kentsel soğuk alan soğutma kapasitesi ile
değişkenler arasındaki ilişkinin ölçülmesinde kullanılan istatiksel analizdir.
Çalışma Alanı

İzmir ili, Türkiye’nin batısında ve Ege Denizine kıyısı olan nüfus yönünden
Türkiye’nin üçüncü büyük kentidir. İzmir ilinin 2020 yılı toplam nüfusu
4.394.694 kişidir (TÜİK, 2020). İzmir 37° 45’- 39° 15’ kuzey ve 26° 15’- 28° 20’
doğu meridyenleri arasında etrafı dağlarla çevrili bir körfez kentidir. Dağların
denize dik uzanması deniz etkisinin iç kesimlere ulaşmasına izin vermekte ve
iklimin ılıman olmasına neden olmaktadır. Akdeniz ikliminin hâkim olduğu
kentte yazları kuru ve sıcak, kışları ılıman ve yağmurludur. Yıl içinde ortalama
hava sıcaklığı yaklaşık 18°C olmakla birlikte yazları 43°C’ye ulaşmaktadır.
İl bütününde yükseklik, bakı gibi coğrafya farklılıkları yağış, sıcaklık ve
güneşlenme açısından bölgesel farklılıklara yol açmaktadır. Yazın kıyı alanında
deniz melteminin etkisiyle sıcaklıklar 1-2 °C düşmektedir. Dağlar genellikle maki
ve orman alanları ile kaplı olmakla birlikte %27 lik bir kısmı kentsel alanlardan
meydana gelmektedir (İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2019). Bu çalışmada, İzmir
kent merkezinde özellikle yaz aylarında kentsel ısı adası etkisinin şiddetli
hissedilmesi ve bu durumun kent sağlığı açısından risk oluşturması nedeniyle
İzmir kentsel alanı, araştırma alanı olarak belirlenmiştir. Çalışma alanı toplam
25428,6 ha büyüklüğünde alan kaplamakta olup Menemen, Çiğli, Karşıyaka,
Bayraklı, Bornova, Konak, Karabağlar, Buca, Balçova, Narlıdere ve Gaziemir
ilçesi kentsel alanlarını kapsamaktadır (Şekil 1).

Yıl 1 / Sayı 1 / Ocak 2022 109