Page 122 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

KENTSEL SOĞUK ALAN SOĞUTMA KAPASİTESİNİN
ARAŞTIRILMASI, İZMİR ÖRNEĞİ

Yasemin ŞENTÜRK - Kemal Mert ÇUBUKÇU

ÖZ
Bitki örtüsünün azaltılması ile kent merkezlerinde artan yoğun geçirimsiz yü-
zeyler gün boyu güneş ışınlarının emilmesine neden olmaktadır. Gün boyu
emilen ısı özellikle gece saatlerinde kentlerde hava sıcaklığını arttırmakta ve
buna bağlı olarak kırsal alanlara göre daha yüksek sıcaklıklar gözlenmesine
neden olmaktadır. Bu olay, kentsel ısı adası olarak adlandırılmaktadır. Bu ola-
yın kentsel yaşam konforunu doğrudan etkilemesi kentsel ısı adası etkisinin
azaltımı konusunu mekânsal planlamanın önemli sorunlarından biri haline ge-
tirmektedir. Bu çalışmanın amacı, kentsel alanlarda görece daha soğuk alanla-
rın mekânsal desenini ve soğutma kapasitesini etkileyen faktörleri araştırmak-
tır. Çalışmada sıcaklık, arazi yüzey sıcaklığı ile ölçülmüştür. Kentsel soğuk alan
sınırının belirlenmesinde arazi yüzey sıcaklıklarının mekânsal kümelenmesini
ölçen mekânsal otokorelasyon yönteminden yararlanılmıştır. Soğutma kapa-
sitesi ile bitkilendirme, arazi örtüsü ve kentsel soğuk alan karakter özellikleri
arasındaki ilişki kentsel soğuk alan poligonları içinde sıralama korelasyon is-
tatiksel yönteminden yararlanılarak ölçülmüş ve karşılaştırılmıştır. Elde edilen
sonuçlar; 1) kentsel soğuk alan büyüklüğünün önemli bir değişken olduğunu,
2) yeşil varlığı ile birlikte yeşilin mekânsal düzeninin de önemli olduğunu ve 3)
kentlerde geçirimsiz yüzeylerin azaltılması gerektiğini ortaya koymuştur. Gö-
receli bir soğukluk tarif eden kentsel soğuk alanlarda ortalama arazi yüzey
sıcaklığı 32 C olarak ölçülmüştür. Bu durum kentsel ısı adası etkisinin İzmir
o
kentsel alanında halk sağlığı açısından önemli bir tehlike oluşturduğunu gös-
termektedir. Bu bağlamda çalışma sonuçları mekânsal planlama pratiği için
iklim değişikliği ile mücadele kapsamında geliştirilecek karar ve stratejilere
ışık tutma konusunda katkı sunmuştur.

Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, Kentsel Isı Adası, Arazi Yüzey Sıcaklığı,
Uzaktan Algılama, Kentsel Yeşil Alan, Mekânsal Otokorelasyon, İzmir.

Yıl 1 / Sayı 1 / Ocak 2022 107