Page 163 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Demet Gülhan

Giriş

Şehirleri dirençli kılan en temel özellik, kuruluşlarından itibaren süreç
içerisinde geliştirdikleri onlara karakteristik kimlik kazandıran tarihsel-kültürel-
doğal ve estetik değerlerini sürdürebilme kapasiteleridir.
Hızlı nüfus artışı, nüfus artışının dünya kültürel ve doğal kaynakları üzerindeki
baskısı, insan kültür ve uygarlığının doğal bitki örtüsü ve canlı sistemini
yok etmesi, iktisadi büyüme ve sanayileşmenin doğa, iklim ve tarihi yapılar
üzerindeki olumsuz etkileri şehirlerin dirençlerini kırmakta, gelecek nesillere
aktarılması oldukça önemli olan, farklı kültürlere ve uygarlıklara ev sahipliği
yapmış, geçmişle gelecek arasında köprü vazifesi gören tarihi yapıların yok
olmasına neden olmaktadır (Gülhan, 2022).
Dirençli şehirlerin oluşumunda önemli bir etken olarak düşünülen tarihi
yapıların sürdürülebilirlik bağlamında değerlendirildiği bu makalede, işlevsiz
kılınarak terk edilen, zaman içerisinde yıkılması kaçınılmaz olan tarihi yapıların
yeniden işlevlendirilmek suretiyle kullanılma açılmasının dirençli şehir oluşumuna
etkisi araştırılmaktadır. Manisa Kurşunlu Han örneklemi üzerinden tarihi yapıların
yeniden işlevlendirilerek kullanıma açılması dirençli şehir bağlamında irdelenmiştir.

1. Metodoloji

Bu makalede araştırma yöntemi belirlenirken, öncelikle konuyla ilgili tüm
tanım ve kavramlar incelenmiştir. Bu bağlamda; dirençlilik, kentsel dirençlilik,
mimaride dirençlilik ve yeniden işlevlendirme gibi temel kavramlar ele alınmış,
yeniden işlevlendirilen tarihi yapıların kentsel dirence katkısı tartışılmıştır. Daha
sonra çalışma alanı olarak belirlenen Manisa Kurşunlu Han’ın restore edilerek
yeniden işlevlendirilmek suretiyle Manisa yapı stokuna eklemlenmesinin
dirençli şehir oluşumuna katkısı değerlendirilmiştir. Çalışma sürecinde yazılı
ve internet kaynakları üzerinde detaylı literatür taraması yapılmıştır. Araştırma
alanı olan Manisa Kurşunlu Han yazarın proje ve uygulama ortağı olarak 2016-
2018 yılları arasında görev aldığı bir proje olduğu için yapıya ait tüm veriler bu
çalışma esnasında toplanarak bu makale için analiz edilmiştir.

2. Dirençlilik Kavramı

a. Dirençlilik

Dirençlilik kavramının kökeni ve özellikleri Latince "resilire " kelimesinden
gelmektedir. Latin sözlüğüne göre geri tepme anlamına gelen bu terim, İngiliz
filozof Francis Bacon tarafından İngilizce kelime hazinesine "resilience" olarak
tanıtılmış ve anlam olarak “orijinal duruma geri dönüş” olarak yorumlanmıştır
(Lfarakh, R., 2021).

149 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi