Page 113 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Burcu Hiçyılmaz - Sedat Alataş - Etem Karakaya

gibi unsurlar dikkate alınarak çevre için tasarımlar (design for environment)
geliştirilmelidir. Bu durum, kullanım ömrü sonu stratejilerinin uygulanabilirliğini
de kolaylaştırmaktadır.

Şekil 7: 4R Stratejileri Şeması 1

Not: T, U, K ve O kısaltmaları sırasıyla tasarım, üretim, kullanım ve kullanım ömrü sonu
aşamalarına ait stratejileri ifade etmek için kullanılmıştır.
Dört aşama için de özetlenen malzeme etkinliği stratejilerinin hepsi bir
arada, bir ürünün ilgili üretim aşamalarında kullanılamayabilir. Dolayısıyla
literatürde spesifik bir ürüne (bina, araba vb.) ya da bir malzemeye (çimento,
çelik, plastikler vb.) yönelik ele alınan sektörel stratejiler bulunmaktadır. Hangi
sektörlerde hangi stratejilerin öne çıktığı Tablo 1’de özetlenmiştir. Bu tabloda
ayrıca kaynaklar tarafından önerilen stratejilerin hangi aşamaya uygun oldukları
yazarlar tarafından değerlendirilerek son sütunda gösterilmiştir.

1 Detaylı bilgi için bk. King vd., (2006), Mohanty, (2011), Goyal vd., (2018), Vermeulen vd., (2019),
Morseletto (2020).

99 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi