Page 87 - Çevre ve Şehir Dergisi - Sayı 13
P. 87
Sanatçıda Dünyanın Bina Görüntüsü
Carson, Pirle ve Scott Alışveriş Merkezi
Bu alışveriş merkezi Louis H. Sullivan'ın binayı inşa etiği dönemde,
mimar tarafından yapılan en önemli bina olarak gökdelen için son
nokta şeklinde görülmüştür. Bu binanın yapımı 1904 yılına takabül
etmekle birlikte, üzerine oturduğu arsanın köşebaşı bir konuma
sahip olması, yer aldığı mekanda önünden geçen sokaklarla ol-
dukça olumlu ilişki kurmuştur. Binanın dış cephe görüntüsü bir-
birlerini dik açıyla kesen izgara görünümüne sahiptir. Louis Henry
Sullivan'ın kendi özel mimari tarihinde yer alan karakteristik yapı-
sal özellikleri, yaptığı diğer bütün binalarında olduğu gibi bu bina-
da da yer almaktadır. Binada pencereler oldukça büyük ve kareye
yakın bir şekilde dikdörtgen olarak önemli derecede ışık alabilecek
bir ölçekte yapılmıştır. Binanın birinci katında demir işlemelerden
oluşan bitkisel motifli süslemeler bulunmakta, üst katlarında ise
fonksiyonun dışa yansımasını belli edecek şekilde cepheye yansı-
tılan form içerik birlikteliği görülmektedir. Bütün bunlarla birlikte
Sullivan'ın bahsi geçen bu binası, yenilik açısından bakıldığında;
gökdelenin kendi zamanındaki simgeselliğine büyük bir katkı ola-
rak okunabilir.
Wainwright İnşaat
Bu bina 1891 yılında ST Louis, Missouri'de yapımı bitmiş bir yapıdır.
bina üzerinde yer aldığı yol kavşağında akıcı bir görüntğye sahiptir.
Zemin katı da dahil olmak üzere, üstte kalan katları, üç ana bölgeye
ayrılmış olup, bu bölgesel alanların katlar boyunca farklı fonksiyon ve
form gruplarına ayrılması binayı yapılı bulunduğu alanda dışarı me-
kanları tarife içkin ve kendine yönelen gökdelen bağlamındaki estetik
yargıları bünyesinde toplayarak, kendini bir yenilik olarak o güne ka-
dar olmadık bir tarzda, anlayış olarak zihinlerimize ve bir hacim ola-
rak da mekana açar. Binanın üst katında yer alan çatı katının saçak
olarak dışarı taşması ve normal kattan bu saçağa ulaşmakta kullanı-
lan geçiş elemanlarının dairesel form ve diyagonal bir açıda olması,
binanın dar cephesi ve onu takip eden geniş cephesi esas alındığın-
da binanın görselliğine önemli bir derecede katkı sağlar. Binada yer
alan ve pencereleri düşey yönde bölen motifler binanın bir gökde-
len olduğuna dair önemli bir gösterge olarak okunma potansiyeline
ulaşmışken diğer yandan da taşıyıcı sistemin nasıl gerçekleştiğine
dair önemli ölçüde ipuçları vermektedir. Sullivan'ın diğer eserlerinde
olduğu gibi bu binanın zemin katında ve üst katındadkı bezemeler
büyük ve şatafatlı olmanın ötesinde mütevazi ve narindir.
Guaranty Building
Louis Henry Sullivan'ın 1895 yılında yaptığı bir bina olmasına rağ-
men, mimarının sanata bakışını ve dünya görüşünün binaya yan-
sımasını en iyi anlatan örnektir. Yine klasik Sullivan tarzı olan bu
bina düşey şeritlerin daha dışarıda kaldığı ve buna karşılık yatay
şeritlerinde nispeten içeride olduğu bir cephe anlayışına sahiptir.
Guaranty Building'de diğer binalarının yapımından bir miktar farklı
olarak taşıyıcı dış kabuk ve kaplama malzemesinin birbirine karış-
tığı bir süsleme anlayışına sahiptir. Taşıyıcı sistem açısından Sulli-
vanın diğer gökdelenler için koyduğu kuralları bütünüyle bünyesine
taşır. Binanın yüzeyinde bulunan dikey şeritler yapının boyunu daha
uzun göstererek görsel etkiyi daha bir düşey yönde etkilerken bina-
nın zerafetine bir ölçüde katkı koymuş oluyordu. Bununla beraber
en üst kat için çatı saçağı uzantısına bağlantı yapan kaplanma ve
taşıyıcı elemanlar yeni bir terkibin ürünü olup modern bir anıtsallı-
ğa göndermelerde bulunur.
OCAK 2013 | ÇEVRE ve ŞEHİR | 87
