Page 86 - Çevre ve Şehir Dergisi - Sayı 13

İNSAN VE ESER

MİMARİDE BİR DÖNÜM NOKTASI

Kefedilen Ktadan Dünyann Yeniden Kefne

LOUIS HENRY

1856

SULLIVAN 1924

OSMAN MİMAROĞLU

Mimarımız Amerikaya göç etmiş bir anne ve babanın çocuğu-
dur. İsviçreli anne ve İrlandalı babadan 1856 yılında Boston’da
dünyaya geldi. Babasının adı Pattrick Sullivan’dır. 3 Eylül 1856
yılında Boston’da doğan mimarımız, yüksek öğrenimini MİT’te
tamamlar. Mimarlık üzerine kitaplar yazar, yarışmalara girer
zamanın mimari gereçleri üzerine uzun uzun düşünür ve ça-
ğın bütün getirilerinin bir mimarı dile sahip olması düşüncesini
savunur. Bu meyanda gökdelenin ilk nüvesini oluşturacak olan
fikirleri ortaya atar ve savunur. Mimarımız Amerikan Moderniz-
minin babası sayılır. Onun için form fonksiyonun bir getirisi ola-
rak vardır. Asla fonksiyonu öncelemez. "Biçim işlevi izler" veciz
ifadesi ona ait olmakla birlikte kendisinden sonra gelen bir çok
mimarı da derinden etkilemiş bir düşüncedir. Mimarımızın yanın-
da Amerikan mimarisinin en önemli isimlerinden sayılan Frank
Lloyd Wright’da çalışma bahtiyarlığına erişmiştir. Sullivan bu-
nunla birlikte fonksiyonun biçimi tam anlamıyla örtmesini asla
savunmamıştır, ve bezemeyi mimarinin orta yerine taşımaktan
hiçte çekinmemiştir. Mimarımız bununla birlikte gökdelenin ilk
kurallarını belirleyen mimar-düşünür olmuştur. Bodrum kat ze-
min kat ve normal katların hepsi belli fonksiyonlara göre dizayn
edilmek zorundaydılar. Buna göre bodrumda makineler ve depo
yer almakta, zeminde giriş dükkanlar, normal katlarda büro oda-
ları ve üst katta ise asansör şeklinde inşa olmalıydı. Dikey bir
tasarımı bu kadar içselleştiren başka bir mimarı onun çağında
bulmak oldukça zordur. Binalarında yer alan süslemeler (beze-
meler) fonksiyonun değiştiği katlarda değişiklik göstererek form
Louis Henry Sullivan, kaşif mimarlardan biri olmakla kalmayıp işlev birlikteliğine uyumluluk gösterirler.
belkide modern çağı selamlayan yeniliklerin en önemli temsilci-
sidir. Onun yaşadığı çağ, eski ile yeninin arakesitinde bir yönüyle L. Sullivan’a göre yaşadığı zamanın mimarisi akıllı estetik de-
yeni bir dünyanın kapılarının aralandığı, diğer yönüle ise bir dev- ğerlere bağlı ve zamanların ruhuna uygun bir şekilde oluşturul-
rin sonunun gelmesi ile oluşan bunalımlarla boğuşmanın zama- malıydı. Büyük zamanlarını ünlü olarak gökdelen tartışmasının
nıydı. Artık gelenksel mimari paradigma bütün parametrelerini ortasında geçiren mimarımız hayatının sonlarına doğru bütün
harakete geçirmiş ve yeni bir şeyler bulamamanın verdiği umut- diğer ünlüler gibi düşüşe geçer ve 1924 yılında Nisanın 14’ünde
suzlukla yolun sonuna gelindiğini olanca gücüyle hissetmişti. Chicago’da hayata gözlerini yumar.

86 | ÇEVRE ve ŞEHİR | OCAK 2013