Page 96 - Çevre, İnsan ve Şehir Dergisi - Sayı 9-10

Kadlar Osmanl ehirlerinde sadece hukuki ilere Ayn ekilde nüfusun ve unsurlarnn
bakmazlar, ehrin gündelik yaamnn, altyapsnn, ve ayrca mülklerin tespitine yönelik
de saymlar (tapu tahrirleri) yaplm
kurumlarnn ve iktisadi hayatnn (iae) adaletle, böylece bir taraftan ehrin fetihten
güvenle ve süreklilik çerçevesinde bir verimlilikle sonraki hali her açdan tasvir edilir-
çalmasn da temin ve idare ederlerdi. ken dier taraftan bundan sonra o
ehirde nasl bir enlendirmeye ihti-
konulmasna yönelik sancak/ehir bir tahrir yaptrdn görmekteyiz. yaç olduu da tespit edilmitir.
kanunnamelerinin hazrlanmasna Bölgede ilk kez yaptrlan bu birinci
geçilirdi. Dolaysyla Osmanllarda her tahrir, Osmanl Devletinin bölgedeki 1.3 ehirlerin Yönetimi:
hâkimiyeti ve bölge halk üzerindeki
ehrin kendine mahsus, yerel artla- meruiyeti acsndan çok büyük önem Adalet, Güven ve Huzurun Tesisi
r dikkate alan kanunlar vardr. Böyle tamaktadr. Yeni fethedilen bölgeler- Fetih süreci ve saymlarla birlik-
bir tespit üphesiz bir ehrin önceki de yaplan ilk tahrirlerde, fetihten önce te gerçekletirilen dier bir süreç o
halini bilerek yeni halinde bir sürekli- o bölgede geçerli olan eski yasalar ve ehirde, adalet ve güvenliin temini
lik salama niyetinin de göstergesidir. bölgeye ait örf ve adetlerin, Osmanl için hukukî-beledî yönetici (kad) ve
Bir anlamda bu usul, geçmi kültür ve Devleti kanunlar ile birlikte sancak asayi-idarî yönetici (suba, yasakç,
kanunnamelerinde yer aldn gör-
geleneklerinin örenilmesi ve yaatl- mekteyiz. Gerek Avrupa, gerek Dou aa, ehremini...) tayininin yaplma-
mas sonucunu dourmaktadr. Ö. L. Anadolu ve gerekse Orta Doudaki syd. Böylece fethedilen bir ehirde
Barkan ve H. nalck çalmalar ve 1. yeni fethedilen yerlerde, özellikle fethi güvenlik, otorite, adalet ve güvenlik
Akgündüzün detayl neirleri ile orta- izleyen geçi dönemlerinde, kanun- olarak tasnif edebileceimiz süreç
ya konan bu usulü XV. asrn ikinci ya- namelerde eski kanunlar yer alm ve tamamlanm olurdu.
çounlukla daha sonraki dönemlerde
rsndan itibaren elimizde olan eser- yaplan tahrirleri müteakip hazrla- Kadlar Osmanl ehirlerinde sade-
lerden takip edebilmekteyiz. Göknur nan sancak kanunnamelerinde bu ce hukuki ilere bakmazlar, ehrin
Karaduman, sancak kanunnamelerini maddeler deitirilmitir. Buradaki gündelik yaamnn, altyapsnn, ku-
tantt makalesinde bahsini ettiimiz amaç; fethedilen bölgelerin Osmanl rumlarnn ve iktisadi hayatnn (iae)
süreci nalckn anlatmlarna dayan- hâkimiyetine, Osmanl vergi sistemine adaletle, güvenle ve süreklilik çer-
drarak öyle tanmlar: geçiinin yumuak olmas ve tarihsel, çevesinde bir verimlilikle çalmas-
bölgesel ve ekonomik farkllklar gö-
... öncelikle Osmanl Devletinin bir zetilerek adaletsizliklerin ortadan kal- n da temin ve idare ederlerdi. Hem
bölgeyi fethini müteakip, o bölgede drlmasdr. devletin ehirdeki görevlisi hem de

94 ÇEVRE, NSAN ve EHR | ARALIK 2015
|