Page 65 - index

taya kar sergiledikleri duyarszlk- ehir anlatlabilir. Bu ehir de özetle yüzük ka, estetik nianeleri mesabe-
lar ele ald yazsnn bir bölümünde udur: Sanayi siteleriyle girilen, aaç- sinde olan bu nadide eserlerimizin de
anlattklar, sinek küçük ama mide sz bir caddeyle merkezde yer alan henüz çounun etraf binalarla kapldr
bulandrrkabilinden eylerdir ve tek tip tören alanna ve Hükümet ve görmeniz için iyice yanna yakla-
bizleri yakndan ilgilendirse de, yine Konana ulalan; yine tek tip lise- manz gerekir. Özellikle son yllarda bu
de kaytszca yanndan vurur geçeriz. leri, apartmanlar, parklaryla ülkenin konuda yaplan çabalar takdir etme-
Yazar diyor ki: Küçük bir gözlemimle, hemen her yerinde sizi karlayan bir mek mümkün deil. Ancak yine de bu
büyük ehirlerimizin birinde gördü- ehir. Artk Sivasa kadar gitmenize ge- mevzuda dikkatimizi çeken bir noktay
üm bir üst geçidin adndan söz ede- rek yok! Afyona kadar gitmeniz yeterli. ifade etmeden geçemeyiz ki o da; iin
rek balamak istiyorum. Üstgeçidin Tanpnarn anlatt Erzurumu tan- ehline verilip verilmediiyle ilgilidir ve
ad Mehmet Akif Ersoy üst geçidi idi. mak için oralara gitmeyin! Bulunduu- bu yönde tereddütlerimiz vardr.
Nasl olmu da bu üst geçidin isim ba- nuz ehirde öyle bir dolasanz bu i
basnn aklna bu ad gelmi, bu ilikiyi oldu saylr. Bizleri seyahat etme zah- ehirlerimizin güzellikten bu kadar
kurabilmiti? Bu isim babas, besbelli metinden (ve tabii zevkinden) kurtaran uzak dümesinin sebeplerini irdeler-
ki Akifi seçmesinden kendisini muha- böyle bir ehircilik anlay için bilmem ken slam suflerinin dedii gibi bir
fazakâr zihniyetin bir temsilcisi olarak ki ne denebilir? 7 yorumda bulunabiliriz: nsan bozu-
görüyordu. Fakat ne yazk ki, hafzas lursa, kainat da bozulur. Gerçek olan
kendisini yanltmakta ve Akifi yanl Zira ehirlerin bana insan eliyle u ki, yaygn ve hayatn derin tabaka-
hatrlamaktayd. Akif, herkesin bildii telafsi imkânsz felaketler getirilmi- larna szm bir çürüme ve fesat hali
gibi, vatan topra ile ilgili olarak Dü- tir ve ehirlerimize yazk olmutur.() yayoruz. Kentlerimiz; zihinlerimiz ve
ün altndaki binlerce kefensiz yatan! Krk sene önce vefat eden birini meza- ruhlarmzn içinde bulunduu kirlilik
demiti, ama Düün bu üst geçidin rndan kaldrp getirsek, evinin yolunu orannda kirli ve sorunlu.(...) u halde
altnda yüzlerce kefensiz yatan de- bulamaz, yolunu bulsa evinin yerini kentin kurtuluu insann kurtuluuyla
memiti! Demek ki, söz konusu olan bulamaz, evinin yerini bulsa evini bu- yakndan ilgilidir. Tekrar etmek gere-
kültürel bir muhafazakârlksa bile, lamaz. kirse, mademki insann bozulmas kâi-
önümüzdeki durum bunu hiç mi hiç Çünkü; ehir; modernleme adna natn bozulmasna sebep olmaktadr;
yanstmyordu. 6 darmadan edilmitir ve sakinleri yeni bu durumda insann felah ve salah,
varln, sosyal ve tabii çevresinin, yani
Eer bir toplum ehrini, ehircilikte kurulan yerleim yerlerine dalarak, ehrinin de kurtuluuna yardm ede-
takip ettii yolu seçerken, yani kendi- dostluklar, komuluklar, mahalle ar- cektir. Her ey insanda balayp, yine
sini, hayat biçimini, çocuklarnn, ge- kadalklar ortadan kaldrlm, ehir insanda bitiyor. 9
lecek nesillerin haklarna riayet etme yabanclamaya, insanlarn birbirine Sonuç; ite böyle srt srta binalar,
tarafn, varolu biçimini ve daha buna srtn döndüü, kelamdan, selamdan birbirine sokulmu pencereler, k
benzer nice farkl yönü dikkate alarak uzak bir manzaraya mahkum edilmi- girmeyen odalar ve oyun alan olarak
bunu yaptn söylüyorsa; durup yaa- tir. caddelere mecbur ve mahkûm edilmi
d ehre bakmak lâzm. Eer yaad- Bu deiimi salkl bir psikolojiye çocuklar... Soru: Peki bunun hesabn
ehir bu iddiasyla uygun düen bir sindirerek geçitirmek mümkün mü? verebilecekler mi bu ii yapan görev
görüntü tamyorsa; yaad hayatn Kafa kartran bir durum bu Her e- sahipleri?
anlaml ve övünülecek bir taraf yoktur, yin bu kadar süratle deimesi hafza
iddias ise lafta kalmaya mahkûmdur. ihtiyacn yok ediyor. Hâlbuki ehir; () Sonnotlar
Oysa Yahya Kemal kendi zamann- anlatlmas istenen manasyla estetik 1 Prof. Dr. smail ÇETL, slam Sanatlar-
dan bir kesit sunarken, ayn ehirde- bir hali kendinde barndrmal; scakl- nn Estetik Temelleri ve Nitelikleri, Bizim
ki semtler arasndaki deiiklii bile , insana katt yumuak atmosferiy- Külliye Dergisi, say-54-Estetik Özel Says
ayr dünyalar diye ifade ediyor ve le hayat kolaylatrmal, ehir deiip aralk-ocak-ubat-2 0 1 2-1 3)
farklln getirdii zenginlii öyle dönüürken de, ehirle hayatn iç içe 2 Mehmet KURTOLU, ehir ve Estetik,
a.g.d.
özetliyordu: geçmesinin ruhlara duyurduu güzel-
lik yaatlmaya çallmaldr. 8 3 Nazm PAYAM, Güzel Olan Gül Gönderir
Daha elli sene evveline kadar stan- Dostuna, a.g.d.
bul, Eyüp, Üsküdar ve Boaziçi semt- Yukarda ifade edilenlerden sonra bir 4 Graeme SHAUKLAND, Cogito, Yaz, 96.
leri yeryüzünde görülmü semtlerin kere daha u söylenebilir ki; günümüz- 5 Tark DEMRKAN, Cogito, Yaz, 96.
en güzelleriydi; her biri dierinden de ehirlerini birbirinden ayran,-eer 6 Kürat BUMN,Demokrasi Araynda
baka, kendine benzer, ekli ve hava- imdiye kadar yangndan, belediyeden Kent, Çizgi Kitapevi, Konya 2010.
s birbirinden çok farkl semtlerdi. Bir ve dier afetlerden kurtulabilip, ayakta 7 Yaar BAYAR,ehirlemede nsanî Ölçü
semtten dierine geçerken, bir yldz- kalmay baarabilmise-, atalarmzn ve Jakobenlik, Özel Yayn.
dan bir yldza geçmi kadar bakalk bizlere miras brakt ama bizlerin 8 Mehmet ARKILA,ehir Mersiyesi, Si-
duyulurdu. Ne var ki bugün, ehir- gerektii gibi koruyamadmz, yeri vas 2014.
lerde bu manada anlatacak o kadar gelince hoyratça kirlettiimiz, resto- 9 Ali BULAÇ, nsan ve Kent, slam Gelene-
farkllk ve güzellik bulmanz mümkün re ediyorum derken otantik tarzn ve inden Günümüze ehir ve Yerel Yönetim-
ler 2.
deildir. Yazar Yaar Bayarn cüm- tavrn koruyamadmz, bozduumuz
leleriyle: Bugün artk yalnzca Bir tarihi eserlerimizdir. ehirlerimizin

KASIM 2014 | ÇEVRE, NSAN ve EHR | 63