Page 41 - index

site tipi yaplamay teklif ettiler. Bu da
bir anlamda toplumsal dokuyu farkl
eksenlerde bölmeyi ve tabakalamay
getirmekten baka bir ie yaramad. Her
sitenin zenginliine göre, mesleklerine
göre, statülerine göre dier sitelerden
ayrlan maddi ve manevi yönleri bulun-
maktayd ve bu yönler de site mant
gerei yüceltilen bir tabana oturuyordu.
Aslnda, içinde yaadmz mesken;
salonu, banyosu, yatak odalar, helâ-
s, mutfa ve kileri ile birlikte, insan
belirleyen bir yap olmakla kalmayp,
mekân içinde yer alan saydmz her bir
birimin, içinde bulunan gereçleriyle de
insan etkileyen bir yapya sahip olmu-
tur diyebiliriz. Nasl ki normal giysisini
çkaran bir insana takm elbise giydirdi-
inizde o insandaki davran biçimi gez-
mesinden tutunda oturmasna kadar
geni bir yelpazede deiiyorsa, evin iç
mekânlarnda yer alan tanr tanmaz
mobilyalar da insann davran biçimini ile modern dönemdeki mesken anla-
deitirmekte en azndan takm elbise yndan bizim olmakl bakmndan
örnei kadar mahirdirler. Bir taburenin ayrlmaktadr. Bizim evlerimiz kapsyla,
oturma biçimi altnda insana sunduu penceresiyle, cumbalaryla, avlusuyla
imkân bir koltuunkinden oldukça fark- mahremiyetimizden tutun da aleniye-
ldr. timize kadar, bizim insan olarak karak-
terimizin içine nüfuz ettii mekânlardr.
Bir dier tarafan bakldnda ise, in-
san gökdelen orants insan bir yapy- Dolaysyla bizim avlularmzn, bizim
la insan ilk defa bu kadar birbirinden sofalarmzn, bizim hayatlarmzn, bi-
ayrp uzaklatryordu. Gökdelenin zim cumbalarmzn, bizim sekilerimizin,
insan ezen edas, ona yaanabilir bir bizim sedirlerimizin, bizim ocaklarm-
havay tenefüs ettirmek yerine, madde zn tanml olduu medeniyet dairesi,
karsnda ilk defa bu kadar youn bir bizim düünce dünyamz da belirleyen
ana unsur olmutur. Bundan mütevel-
biçimde hiçlii tattryordu. Aslnda gök- lit, kapsayann içindeki kapsananlarn
delen Bat tarz ekonomi anlayyla ger- birbirini etkimesi gerei, meskenimizde
çekleen dev irketlerin buyurganln bulunan maddi her unsurun bizde insa-
mekân olarak insana dayatt bir tür ni bir yansmas, bizde bulunan her dü- gelen bir formu eyaya dayatmamzla
mabetler olarak görülebilir. Çünkü bir üncenin ve de erin de hanemizde bir balayabilir, ama ayn sandalyede bizim
yapnn baka bir nedenle insann ken- mekânsal karl bulunmaktadr. Eya oturma biçimimizi tek bir ekle indirge-
dini bu kadar ezmesi düünülemez. Ve insann isteklerini yanstr ve bir nevi yen buyurganln bulunmadn da hiç
tarihin hiç bir döneminde, hiç bir kültür düüncenin mekândaki uzants haline kimse söyleyemez. Bir anlamda eya ile
böyle bir eylemi gerçekletirmeyi aklna gelir. Aslnda insan düüncesinin birçok alveriimizdeki bu iliki düzeyi, olum-
bile getirmezdi. Meselenin akl boyutu- yer ve noktada dar dünyadaki temsil- lu olduu kadar olumsuz birçok etkileri
de bizim hayatmza farknda olsak da
nu bir tarafa brakn rüyasnn bile ne ka- cisi durumuna gelen eya, bu durumda olmasak da dayatr. Yani ev ne kadar bü-
dar yakksz kaçacan bilir ve öyle bir kalmaz ve daha ileri bir noktaya tana- yük ve ilenmise insana dayatt eyler
uykuya yatmazd.
rak, bazen yaln bir halde, bazen de yar- de o miktarda fazla ve fark edilmeyecek
Geleneksel evlerimiz bizim kendimizi dmc enstrümanlarn eliinde insann kadar rafinedir. Ve insan olarak biz de bu
içerden tarif etmemiz anlamna gelen dönüümüne katk koyan bir noktaya durumun olumlu veya olumsuz bütün
birçok özellii üzerinde barndrmas gelir. Sandalye, bizim oturmaya kar yönlerinden etkilenmekteyiz.

39
Say 14 | Aralk 2016 | Çevre, nsan ve ehir