Page 97 - Çevre, İnsan ve Şehir - Sayı 11

kadnlarn ehir içindeki dolamn Kurtulu Sava çocuu Yalklday,
hesaba katacak e kilde ina edilmi- Türkiyenin cami projesi çizmi ilk
yor. Kendisiyle söyleimiz srasnda, kadn mimar. Ülkemizin geçirdii
camileri restore ederken kadnlara önemli evrelerin ahidi olmu, bu ev-
ayrlan bölümler üzerine neler dü- reler üzerine düünmü. Ailesi Krm
ündüünü örenmek istedim. Bir göçmeni. Yalklday Krm Türkçe-
Cuma günü ölen saatlerinde yolu sinde güzel de mekmi. Akraba-
Beyazttan geçen ve akam ezanna larnn ifadesine göre 450 yllk bir
kadar da eve dönemeyecek olan bir tarihleri var stanbulda. Bir dedele-
kadnn öle namazn nerede, nasl ri sarayda turacba olarak görev
klaca sorusuna cevap vermek- yapm.
le ilgilenmeyen bir tekrar ve taklit Çocukluu Fatihte, Karagümrükteki
sarmal hâkim piyasaya, cami mi- ailesine ait konak gibi büyük bir evde
marl alannda. Elbette bu ihtiya- geçmi Makbule Hanmn; smail
c fark etmek için kadn olmak art Aa Camiinin ilk hallerini hatrl-
deil. Sancaklar Camii mimar Emre yor. stan bul Kz Lisesinde okumu.
Arolat, bu cami üzerinden ülkemiz- Ailece sürekli gezerlermi ehirde.
deki cami mi marisinin durumunun Babas Fatihte, Kadnlar Pazar diye
tartld bir panelde öyle bir ifa- bilinen yerde büyük bir manav ileti-
de kullanmt: Dinle kurduumuz yormu. Alt erkek, bir kz kardei var,
iliki naslsa, bu camiye de yansyor. ailenin ilk kz çocuu Fatma küçük
Cami müdavimi olmayan bir mimar yata vefat etmi. Annesi ev hanm;
kendini camide namaz klan kiinin çocuklarnn eitim görmesi konu- Makbule Yalklday gençlik yllarnda,
yerine ne ölçüde koyabilir? Geçmi sunda titiz. Hem kzlarnn hem de ömrünü adad yeenleriyle.
Makbule Yalkılday gençlik yıllarında,
yüzyllarda kadnlarn camilerde iba- oullarnn eitim görmesi için çaba- ömrünü adadığı yeğenleriyle.
det etmesi snrl bir ihtiyaç olduun- lyor. Çocukluunu erkek kardeleriy- tu kimsede, bir halam çkt, o sivrildi
dan, klasik camilerdeki bu snrl yeri le har neir geçirmi Makbule Ha- ve bizi tevik etti diye anlatt bana.
anlamak mümkün. Fakat yeni ina nm, yar erkek terbiyesiyle büyümü. Babas ve aabeylerinden çekindii
edilen bir çok camide ayrlan derme Dönemin ideal kz mesleklerinden için projelerini arkadalarnn evinde
çatma darack bölüm, kadnlarn saylan doktorluu tercihte kararsz çizdii olurmu. Bununla birlikte an-
günümüzde camiyle ilikisi üzerine kalnca, Güzel Sanatlar Akademisine nesi ka rarn sonuna kadar destek-
yeterince düünme ihtiyac duyul- çevirmi yüzünü. Erkeklerle kark lemi. Kzm mimar diye her yerde
madn anlatyor. Yurtdn da yaa- okumaya scak bakmazd ai leler, o övünürdü diye vurgulad huzurevin-
yan Türklerin bulunduu ehirlerde nedenle mimarlk okuluna gönderil- deki sohbetimiz srasnda. Snfta
yaptrdklar camilerde de benzeri mezdi kzlar. Ben alt erkek kardele kendisinden baka bir de Leyla isimli
planlarla hareket ediliyor. Kadnlar beraber büyüdüüm için karma- ecnebi bir örenci varm. O yarm
kendilerine ayrlan bölmeye sm- y önemsemezdim diye izah ediyor. brakt, gitti.
yorlar ve onlar ayran perdeler sü- Belki o nedenle mimarlk bölümü- Kendi döneminde dier üniversiteler-
rekli dalgalanyor. ne kaydolmu. Öyle büyük bir tutku, de de kz örenci saysnn az olduu-
ideal, önceden verilmi bir karar yok.
Kadnlar cami yaptrma dernekle- Gerçi mar inaat seviyordum diye nu hatrlatyor. TÜde iki kz ören-
rinde faal olsalard, kadn mimarlar ekledi. Liseden sonra üniversitede ci tahsil görüyormu ayn yllarda.
cami projeleri hazrlasalard, bu çe- nasl bir eitim görebilecei konu- 1930larda kzlar için sra d saylan
liki daha kolay giderilirdi. Yalklday sunda kararsz kalnca, bir süre Ol- bir tercih, mimarlk. Fakat o hedefne
yeni bir cami planlasayd, kadnlar gunlama Enstitüsüne devam etmi. koarak ula may olduu gibi yoku
bölümü üzerine farkl düünürdü Kz kardei Memnune o dönemde trmanmay de seven biri. stanbul
muhtemelen; smail Aa Camii dâhil, DGSA da seramik bölümünde oku- Defterdarl Emlak Müdürlüünün
restorasyon çalmalarna katld yormu. Mimarlk bölümüne snav- de ilk kadn mimar. 23 erkek ara-
camilerde kadnlar bölümünü ge- la örenci alnacandan söz etmi. snda tek kadn olarak görev yap-
niletme çabasndan söz etti zaten: Makbule Hanm snav kazandnda, m. Özel bir irkette çalacak iken
Ben bu konuda her zaman ihtiyaçla- ailenin erkekle rinin, özellikle de ba- vazgeçme sebebini müteahhitlerin
r dü ünmüümdür. Restorasyon s- basnn ve Naki aabeyinin nazar se kizlik demir yerine altlk demir
rasnda kadnlar bölümünü arka ka- dikkatinden kaçacak ekilde sürdür- koymaya çalmalarna katlanama-
pya kadar ge nilettik, Ramazanlarda mü örenimini. Yeeni Timur Bey, masyla açk lyordu, 2003te verdii
kullanlabilecek genilii salamaya biz yoksul bir aileydik, din dardk, röportajda. Bu yüzden mukaveleleri
çaltk. okumaya kar da büyük bir ilgi yok- feshedip stanbul Defterdarlnda

ARALIK-2 2015 | ÇEVRE, NSAN ve EHR | 95