Page 300 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Kentsel Dönüşümde Afetlere Dirençli Yapılar

gerekmektedir. Deprem tasarımının yetersiz olduğu binalar, malzeme dayanımı
yetersiz olan ve mühendislik hizmeti almayan kaçak yapılar dahil yapı stoğunun
yaklaşık %40’ını oluşturan 6-7 milyon konutun yenilenmesi ya da güçlendirilmesi
gerektiği tahmin edilmektedir. 6306 sayılı yasa ile, Afete Riski Altındaki Alanlar
ve bu alanların dışındaki riskli binaların dönüştürülmesi söz konusu olup, ayrıca
5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesi uyarınca Belediyelerin uhdesinde
de kentsel dönüşüm çalışmaları devam etmektedir (URL-1).
Kentsel dönüşümde afetlere dirençli yapıların oluşturulması, afet risklerinin
artması ve kentlerin sürdürülebilirliğine yönelik bir ihtiyaçtan doğmaktadır. Bu
çalışmanın amacı, kentsel dönüşümde afetlere dirençli yapıların tasarımı, inşası
ve yönetimi için genel bilgiler vermektir. Ayrıca afetlerin etkilerini azaltmak,
can kaybını ve yapı hasarlarını en aza indirgemek, yapıların dayanıklılığını
artırmak ve sürdürülebilir bir kentsel dönüşüm sağlamak için yapısal önlemler
ile ilgili bilgilendirme yapmaktır. Bu çalışma, gelecekteki afetlerle başa çıkmak
için daha güvenli ve dirençli kentlerin oluşturulmasına katkı sunması açısından
önem arz etmektedir. Bunun yanında, bir afet ülkesi olan Türkiye için kentsel
dönüşümde afetlere dirençli yapılar alanındaki kaynakların sınırlı olmasından
dolayı, afetlerin yapılara etkileri ve afetlere dayanıklı yapı oluşturma konularında
sınırlı kaynaklara bir yenisinin eklenmesi açısından bu çalışma, bir boşluğun
daha doldurulmasına yardımcı olacaktır.

1. Afetlerin Etkileri ve Yapı Güvenliği
1.1. Farklı Afet Türleri ve Etkileri
Jeolojik, meteorolojik ve topoğrafik yapısı nedeniyle Türkiye, sıklıkla doğa
kaynaklı afetlere maruz kalan bir coğrafyada yeralmaktadır. Bu coğrafya
Türkiye’yi başta depremler ve su baskını olmak üzere, heyelan, kaya düşmesi
ve çığ gibi çeşitli afetlerle yüz yüze bırakmaktadır. Son 40 yılda meydana gelen
afetler incelendiğinde, can kaybı bakımından Türkiye’de bir milyon kişi başına
yılda ortalama 6-25 kişinin doğa kaynaklı afetler nedeniyle hayatını kaybettiği
Şekil 1’de görülmektedir (Benli vd., 2018).

Şekil 1. Son 40 Yılda Meydana Gelen Afetlerden Kaynaklı Yıllık Ölüm Oranı Endeksi
(Benli vd., 2018)
Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 285