Page 150 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Sürdürülebilir Tarım İçin İklim Değişikliğine
Ekosistem Tabanlı Uyum Faaliyetleri

Uyum (ETU) yaklaşımının benimsenmesi, bir yandan geçim kaynaklarını
güçlendirirken bir yandan da sürdürülebilirliklerinin sağlanmasına yönelik çok
amaçlı bir araç teşkil etmektedir. Tarım sektöründe ETU, biyolojik çeşitlilik,
ekosistem hizmetleri veya süreçlerini kullanarak veya bunlardan yararlanarak
tarımsal ürünler veya canlı hayvanların iklim değişikliğinin etkilerine uyum
sağlama kabiliyetini arttırmaya yardımcı olan, bir yandan da temel ekosistem
hizmetlerini sürdüren tarımsal yönetim uygulamaları olarak tanımlanmaktadır
(UNFCCC, 2011).
ETU kavramı, insan-çevre etkileşimi içinde ekosistemlerin sağlığı ve
insanların uyum kapasiteleri arasındaki yakın bağa ya da sosyo-ekolojik
sistemlere dayalıdır. Kavram, sağlıklı ekosistemler ve insanın iyiliğinin birbirine
bağımlılığını ve bu bağımlılıkta, insan toplumunun uyum kapasitesi ve
esnekliğinin ekosistem hizmetlerinin sağlanması ile bağlantılı olduğunu temsil
eder (UNFCCC, 2011). Bir başka deyişle, insan krizleri her zaman çevre krizleri
ile sonuçlanmayabilirken, çevresel krizler hemen hemen her zaman insani
krizler ile sonuçlanır (WWF, 2013).
Ekosistem Tabanlı Uyum, tarım sektöründe ekosistem işlevlerini pek çok
seviyede (saha, çiftlik, peyzaj, ekosistem seviyesi gibi) yerine getirirken;
biyolojik çeşitlilikten, ekosistem hizmetlerinden, ürün ve çiftlik hayvanlarının
iklim değişikliğine ve değişkenliğine uyum kabiliyetlerini arttıracak süreçlerden
faydalanan tarımsal yönetim uygulamalarını kapsamaktadır.

1. Ekosistem ve Ekosistem Hizmetleri
Canlılar tek başlarına yaşayamazlar. Üreme ve beslenme ihtiyaçlarını
karşılamak için canlı ve cansız varlıklarla etkileşim halindedirler (Hacettepe
Üniversitesi, 2018).
Lo, (2016)’ya göre “ekosisteme dayalı uyum, insanların iklim değişikliğinin
olumsuz etkilerine uyum sağlamasına yardımcı olacak tüm bir uyum stratejisinin
parçası olarak biyolojik çeşitlilik ve ekosistem hizmetlerinden faydalanılmasıdır”.
Aynı zamanda insanlara iklim değişikliğinin olumsuz etkileri ile başa çıkabilmede
yardımcı olabilmek için biyolojik çeşitlilik ve ekosistem hizmetlerini bu genel
stratejiye entegre eden bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir yönetim, koruma ve
ekosistemlerin iyileştirilmesini sağlayarak insanların hem iklim değişikliği hem
de iklim değişkenliğine uyum sağlamasına yardımcı olmaktadır. Ekosisteme
dayalı uyum hassasiyetin azaltılmasına ve hem iklimle alakalı hem de iklim
dışındaki risklere dayanıklılığın arttırılmasına fayda sağlamaktadır.
Ekosistem, canlı ve cansız varlıkların içinde yer aldığı, yaşamlarını idame
ettirdikleri ve birbirleriyle etkileşim kurdukları sınırları belirli bir yaşam
alanıdır ve canlı ve cansız varlıklardan oluşur. “Ekosistemlerde su ve toprak
gibi doğal kaynaklarla birlikte insanlar, hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 135