Page 98 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Sanayide Karbonsuzlaşma:
Malzeme Etkinliği Stratejilerinin Rolü

ve kimyasallar-petrokimya gibi sanayi alt sektörleri sorumludur. Söz konusu
bu alt sektörlerin (i) enerji yoğun bir üretim sürecinin parçası olması ve bu
enerji ihtiyacını çoğunlukla fosil yakıttan karşılaması, (ii) üretim aşamasında
gerçekleşen kimyasal sürecin sebep olduğu proses emisyonların varlığı,
sanayi sektörü temelli azaltımı zorlaştırmaktadır (Baumert vd., 2005; Allwood
vd., 2010; ME, 2019; Davis vd., 2018; Bataille vd., 2018; Bataille, 2020; IEA,
2020b; Feldmann ve Kennedy, 2021; Fransen vd., 2021).
Sanayi sektörünü emisyon yoğun yapan faktörler, aynı zamanda, sanayi
sektörü emisyon azaltım seçeneklerinin belirlenmesi noktasında da
oldukça önemlidir. Bu bağlamda, son dönemlerde yürütülen akademik
çalışmalar (Alwood vd., 2011; Aidt vd., 2017; Bataille, 2020; Alataş vd.,
2021a; Karakaya vd., 2021) ve uluslararası kuruluşların hazırlamış olduğu
raporlar (ME, 2019; IEA, 2020b; International Resource Panel [IRP],
2020; IEA, 2021b-2021c), sanayi sektöründe uzun vadeli sıfır emisyon
hedefine ulaşılması konusunda, kaynakların, özellikle de malzemenin etkin
kullanımına vurgu yapmaktadır.
Malzeme etkinliği, temel olarak, aynı düzeyde çıktı için daha az miktarda
malzeme kullanılmasını ifade etmektedir. Bu malzemeler ise, çoğunlukla,
sanayi sektörü tarafından üretilen emisyon yoğun çimento, metaller, plastik, ve
ahşap gibi ürünler olduğu için, malzeme etkinliği stratejilerinin bu sektörden
kaynaklı emisyonların azaltımında kritik rol oynayacağı düşünülmektedir (IPCC,
2022b). IRP (2020) raporuna göre, malzemeye olan talep son yıllarda önemli
derecede artmıştır. Örneğin, 2019 yılı itibariyle tüketilen yurtiçi malzeme
miktarı, 1970 yılı değerinin yaklaşık olarak 3 katından fazladır. Daha önemlisi,
malzeme talebindeki söz konusu bu ciddi artışın emisyonları ilave olarak %43
artırabileceği öngörülmektedir. Bu yüzden, şu ana kadar çoğunlukla göz ardı
edilen ve sanayi emisyonlarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’dan (GSYH) ayrışmasına
(decoupling) fazla katkıda bulunamayan malzemenin etkin kullanımının,
azaltım için gelecekte büyük bir potansiyel ortaya koyacağı öngörülmektedir
(ME, 2019; IEA, 2020b; IRP, 2020; IEA, 2021b-2021c, IPCC, 2022b).
Bu çalışmanın temel amacı sanayide karbonsuzlaşma için malzeme
etkinliğinin önemini ve bu yönde uygulanabilecek stratejileri tartışmaktır. Bu
amaçla, ilk olarak sanayi sektörünün neden “azaltım yapılması zor” sektör
olduğunu konu edinip, sanayi sektörü azaltım seçeneklerini ve malzeme
etkinliğinin kritik rolünü ele almaktadır. İkinci olarak, malzeme etkinliğini
sağlayacak stratejileri ve bu stratejilerin hangi ürün yaşam döngülerinde
gerçekleştirilebileceğini tartışmaktadır. Elde edilen bulgular, sanayide
karbonsuzlaşma için devasa bir dönüşüme ihtiyaç duyulduğunu, ürünün
tasarım aşamasından tüketim aşamasına kadar giden sürecinde malzemenin
etkin kullanımının sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonomi açısından oldukça
önemli olduğunu göstermektedir.

Yıl 1 / Sayı 2 / Temmuz 2022 84