Page 67 - Çevre ve Şehir - Sayı 2
P. 67
yaptıran Beylik, Selçuklu Devleti’ne bağlı
TAŞTAN SANAT CENNET KAPI olduğundan devletin başındaki sultanın
13. yüzyılda Selçuklu Devleti’ne bağlı Men- Bu eserde her kapı ayrı bir güzelliğe sa- ismine özellikle cennet kapıda yer vererek
gücekli Beyliği’nden Ahmet Şah ve karısı hip olmakla birlikte en görkemli ve ihti- Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat'ı yü-
Melike Turan tarafından yaptırılan 1985 şamlı kapı bu kapıdır. Bu kapıya cennet celtmiştir.
yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kül- kapı adının verilmesi üzerindeki tüm
türel varlık olarak dâhil edilen gözlerden motiflerin cenneti tasvir etmesi sebebiy- Kapının kitabesi bu yapının en nadide
uzaktaki bu şaheser, Türkiye’nin bu listeye ledir. Kuran-ı Kerim’de geçen cenneti an- kısımlarından biridir. Kitabe beş ana par-
giren ilk mimari yapısı olma özelliğini taşır. latan ayetlerdeki eşsiz cennet nimetleri- çadan oluşmuş, bitkisel bezemeler içeri-
nin tasvirleri burada taşa nakşedilmiştir. sine yazılarak harikulade bir çerçeve içine
Muğis oğlu Ahlatlı Hürrem Şah’ın baş mi- alınmıştır. Kitabede “Süleyman Şah oğlu
mar olarak görev aldığı cami, darüşşifa ve Sağ taraftaki yıldız bordüründe “Adaletli Ahmet Şah, Allah'ın affına muhtaç, aciz
türbeden meydana gelen külliye tarzındaki sultanın mutluluğu, egemenliği ve sa- kul 626 Hicri aylarının birinde bu caminin
bu eser, geleneksel taş işçiliğinin en nadide adeti ebedi olsun.” ifadesi simetrisinde yapılmasını emretti." ifadesi yer almakta-
ve en ince örneklerini yansıtır. Taşın âdeta ise Ayet-El Kürsi'nin “Allah'tan başka ilah dır. Bununla beraber kitabenin başlangıç
bir dantel gibi işlendiği Divriği Ulu Camii yoktur, sadece O vardır.” anlamındaki parçasında “gül” son parçasında ise “bül-
ve Darüşşifası’ndaki barok mimari üslubun kısmın metni yazılıdır. Zirve noktasın- bül” motifi işlenerek bu eserin yapılış ga-
Türk ve İslam sanatında başka bir benzeri daki kitabede "Sultanu’l-muazzama, yesi dile getirilmiştir: Gül peygamberimizi,
yoktur. halifenin yardımcısı Alâeddin Keykubat bülbül ise onun Allah’a olan aşkını simge-
zamanında” yazmaktadır. Bu camiyi lemektedir.
Bu eseri farklı ve özgün kılan bir diğer özel-
lik de karşıdan bakıldığında simetrik dur-
masına rağmen yakından bakıldığında hiç
bir motifin bir diğeriyle aynı olmamasıdır.
Bu müthiş tasarım, yaratılmış her canlının
tekliğini simgeler. Göz kamaştıran birer
mimarlık ve mühendislik harikası olan ve
Avrupalı bilim adamlarınca “Anadolu'nun
El-Hamrası” olarak nitelendirilen eserde,
ışık ve gölge oyunları da güçlü şekilde his-
sediliyor.
“METHİNDE DİLLER KISIR,
KALEM KIRIKTIR”
Batı dünyası karanlık Ortaçağını yaşarken
inşa edilen bu eser, Türk ve İslâm medeni-
yetinin ulaştığı estetik seviye ve sanat ikli-
mini göstermesi açısından önemlidir. Sel-
çukluların Anadolu’ya attığı en büyük imza
olan bu yapı için Evliya Çelebi yüzyıllar önce
şöyle demiştir: “Methinde diller kısır, kalem
kırıktır.”
Dünyada görülmeye değer eserler listesinin
başında yer alan bu eşsiz yapıyı gelin daha
yakından tanıyalım:
Ulu Camii, kuzey-güney doğrultusunda dik-
dörtgen planlı ve tümüyle kesme taşlarla
yapılmış bir yapıdır. Camiye giriş çıkışı sağ-
layan kuzey, batı ve doğu yönlerde üç ayrı
anıt kapı yer almaktadır. Caminin iç mekânı,
kapılara nazaran sadelik içermektedir.
ÇEVRE VE ŞEHİR ŞUBAT 2019 65
