Page 26 - Çevre ve Şehir Dergisi - Sayı 12

TÜRKİYE’NİN

HAVA KİRLETİCİLERİ

EMİSYON ENVANTERİ VE

YÖNETİMİ MEHMET BAŞ

Hava kirleticileri, insan sağlığı, tarım, doğal ve mimari Uzun Menzilli Sınır Aşan Hava Kirliliği Sözleşmesi
çevre üzerinde ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Bu yükümlülükleri ile de paralellik gösteren Ulusal Emisyon
kirleticilerin neden olduğu solunum yolları rahatsızlıkları, Tavanları Direktifi konusundaki çalışmalar Çevre ve
özellikle nüfusun hassas kesimlerini oluşturan küçük Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Bu
çocuklar, yaşlılar ve astım hastaları üzerinde olumsuz etki doğrultuda, 2011 yılında başlayan “Emisyon Kontrolünün
yapmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, kentsel Geliştirilmesi Projesi”nin Teknik Destek bileşeni 2012
mekânlardaki hava kirliliği dünya çapında her yıl 1,3 milyon yılı Kasım ayında sona ermiş olup, Eşleştirme Bileşeni
kişinin erken ölümüne yol açmakta, orta gelir düzeyine sahip halen devam etmektedir. Projenin Teknik Destek Bileşeni
ülkelerdeki kentsel bölgeler bu ölümlerden en büyük payı sonucunda ulusal emisyon envanteri, geleceğe yönelik
almaktadır (WHO Verileri no: 313, Eylül 2011). Bu rakamlar, emisyon tahminleri ve Direktifin uygulanmasına ilişkin
hava kirliliğine doğrudan maruz kaldığı için hastalanan geniş düzenleyici etki analizi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
nüfusu içermemektedir. Hastalık ve ölümlerin neden olduğu Ulusal Emisyon Tavanları Direktifi, dört önemli kirletici olan
hasarın yanı sıra, hava kirliliğinin ekonomik külfeti de çarpıcı kükürt dioksit (SO ), azot oksitler (NO ), metan içermeyen
X
2
boyutlardadır. Her 1 Ton’luk kirletici madde salımı, ortalama uçucu organik bileşikler (NMVOC) ve amonyak (NH )
5.000 ile 15.000 TL düzeyinde bir mali kayba neden maddelerinin ulusal tavan değerlerinin her bir Üye Devlet
3
olmaktadır.
için ayrı ayrı belirlenmesini öngörür. Yakın bir gelecekte,
Ülkeler, hava kirliliğinin yol açtığı gerek ulusal, gerekse Ulusal Emisyon Tavanları Direktifi’nin insan sağlığı üzerinde
sınır ötesi sorunlar hakkındaki bilincin giderek artmasıyla, olumsuz etki yapabilen küçük boyutlu partikül maddeleri
insan sağlığının iyileştirilmesi hedefini, hava kalitesi (PM ) de içerecek biçimde genişletilmesi düşünülmektedir.
2.5
yönetimine yönelik siyaset, strateji ve planların odağına Hava Kirleticileri Emisyon Envanteri ve Yönetim
yerleştirmektedirler. Ülkemizin taraf olduğu Uzun Menzilli Stratejileri
Sınır Aşan Hava Kirliliği Sözleşmesi (CLRTAP) ve ülkemiz
mevzuatına aktarılması için hazırlık çalışmaları yürütülen Ulusal Emisyon Tavanları Direktifi kapsamındaki dört kirletici
Avrupa Birliği’nin Ulusal Emisyon Tavanları Direktifi (NECD, için Türkiye ulusal emisyon envanterini hazırlamak üzere
2001/81/AT) uluslararası kamuoyunun hava kirliliğinin Teknik Destek Projesinde yürütülen çalışmanın sonuçlarına
nedenleriyle baş etmek konusundaki bu ortak tutum ve göre; 1990-2010 arası dönemde gerek SO gerekse NO
2
x
kararlılığının önemli birer örneğidir. değerlerinde % 60’lar düzeyinde ve NMVOC değerleri için
26 | ÇEVRE ve ŞEHİR | ARALIK 2012