Page 59 - index

Türklerin hayatna giren cami, hem ha- beraberinde tayabilme özelliine sa-
lihazrdaki toplumsal hayata etki etmesi hip, mekansal yap malzemesi olan ta
ve hem de ibu toplumsal hayattan for- ile sembolize ettiler. Ta, baki olmann
mel ve fonksiyonel olarak etkilenmesi yatay boyuttaki simgesi biçiminde ve
ile ilk eklini bulmaya balad. Cem olu- camideki haliyle de, mekanla zaman
nacak yer, yani toplanlacak bir mekan arasnda uzanan bir köprü simgeselli-
anlamna gelen camii, ilk defa belki de inde kullandlar. Türklerdeki bu alg,
Selçuklularda kendini buldu. zamanda sonsuz olan Allahn, evinin
mekanda da sonsuz olmas, buna mu-
Selçuklu camii kubbesiz ve dolaysyla kabil fani bir yaratk olan insann ise
daha az açklk geçilebilen özelliklere bahsi geçen bu özelliini mekana ta-
sahip, baka bir anlamda bir bütünün yarak, halihazrda elde bulunan yerel
parçal mekan halinde ifadesini buldu- malzemenin kstl ömrüne tabii, ölümlü
u birlii iaret ederken, beyliklerle ba- bir varln gelip geçici bir kona olarak
layp, Osmanl ile devam eden süreçte, gördüler. Böylece, sivil mimaride insan
camii mimarisinde kubbenin kendini hayatna paralel, zaman olarak bir iki
gösterdii görülmektedir. Kubbe ve mi- ömür sürecek bir süreye sahip olan yap
nare ile asl semboliini bulan camii, malzemeleri ile barnaklarn ina eden
kubbenin kuatclnda tevhit inancna Türkler, bunun karlndaysa Allahn
ularken, minare ile de birin dikey uzan- evi olarak gördükleri camiyi bahsi geçen
t olarak ta semaya kadar ulayordu.
algnn tam da ters istikametinde, meka-
Türklerde Camii, Allahn evi olarak bi- nn kaybolmaya en fazla direnecek olan
linir ve Allahn zamanda kendini bulan yap malzemesiyle yani ta ile meydana
ezel ve ebet sfatlar gerei, sonsuz nu- getirdiler.
runun mekana yansyan hali olarak ta- Bir cümle olarak; camii Türklerde, kul-
nmlanr.
lanlan yap malzemesinin de destei
Türkler, inandklar dinleri gerei Alla- ile Allahn evi olarak sonsuzluu iaret
hn evi olarak kabul ettikleri ibadetha- ederken, mesken ise insana fani oldu-
nelerini, Allahn ezel ve ebet sfatlarna unu mimari bir dil kullanarak mütevazi
denk gelecek ekilde, bu sonsuz imgeyi bir ekilde anlatr.

57
Say 14 | Aralk 2016 | Çevre, nsan ve ehir