Page 244 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Dünyada ve Türkiye’de Yağmur Suyu Hasadı Çalışmaları

alanlar, önemli bir gıda kaynağı ve hane halkı geçim aracı olarak hizmet
vermektedir (Wakjira, 2024). Bu bağlamda, suyun depolanması ve gerektiğinde
gıda üretiminde kullanımı, özellikle Afrika kıtasının beslenme ihtiyaçlarının
karşılanması açısından büyük önem arz etmektedir. Ancak, Afrika’daki
sürdürülebilir kalkınma, çeşitli sektörlerin gelişimi için gerekli su kaynaklarının
kıtlığı nedeniyle ciddi şekilde engellenmektedir. Bu su stresi, kısmen kuraklıkla
bağlantılı olup iklim değişikliği ile daha fazla artmaktadır.
Gould (1993), Afrika’daki su hasadı ve 1994 yılına kadar olan mevcut durum
hakkında kapsamlı bir genel bakış sunmaktadır. Son 20 yılda bu alanda çok az
değişiklik olmasına rağmen, Sivil Toplum Kuruluşları (UNESCO, SIDA, UNEP) ve
araştırma kuruluşlarının, özellikle yoksul kesimlere yönelik olarak yağmur suyu
hasadını teşvik eden ve destekleyen faaliyetlerinin sürdüğü ve arttığına dair
kanıtlar bulunmaktadır. Çeşitli çalışmalar (Handia vd., 2003; Fisher-Jeffes, 2015)
su hasadı tekniklerinin kıta genelinde önemli bir su kaynağı sağlayabileceğini
göstermiştir. Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) araçları kullanılarak yapılan geniş
çaplı araştırmalar, su hasadının Afrika’nın farklı bölgelerinde yerel tarım ve
ekonomiye olumlu katkı sağladığını ortaya koymuştur (Mati vd., 2006). Bu
durum, su hasadının Afrika genelinde yaygınlaşmasına ve bazı ülkelerde
Yağmur Suyu Hasadı Dernekleri’nin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Birçok
bölgede, su hasadının fiziksel su kıtlığından ziyade ekonomik su kıtlığının bir
sonucu olarak uygulandığı ifade edilmiştir.
Afrika’da su hasadının en yaygın uygulama biçimi, küçük ölçekli ortak
yağmur suyu hasadı olup, bu yöntemde bir havuz veya depolama tankı
aracılığıyla yüzey akışı toplanarak birkaç haneye veya büyük bir kamu binasına
su sağlanmaktadır. Son yıllarda, ticari ve endüstriyel şirketler, sulama ve
soğutma gibi çeşitli kullanım alanları için endüstriyel tesis ölçeğinde yağmur
suyu hasadı gibi alternatif su kaynaklarına yönelmeye başlamışlardır.
Afrika kıtasında sıklaşan kuraklıklarla birlikte hem özel sektör hem de
hükümetler tarafından deniz suyunun tuzdan arındırılması ve arıtılmış atık
suyun yeniden kullanımı gibi çeşitli alternatif yöntemler geliştirilmektedir
(Campisano vd., 2017). Buna ek olarak, yağmur suyu hasadı ve akiferlerin
yeniden doldurulması gibi yöntemler, uzun süredir uygulanan geleneksel
teknikler arasında yer almaktadır. Afrika’da yağmur suyu hasadının, doğal
rezervuarlarda veya tanklarda yağmur suyunun toplanması yoluyla binlerce
yıldır sürdürüldüğü bildirilmektedir.

2.2. Orta Doğu

Orta Doğu hem evsel hem de tarımsal su kullanımında su hasadını
uygulayan dünyadaki ilk bölgelerden biridir. Kuzey Yemen’de, en az M.Ö. 1000
yılına kadar uzanan bir sistemin 20.000 hektarlık (50.000 dek) bir alanı sulamaya

243
Özel Sayı / 2024