Page 56 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Yapay Zekâ Tabanlı Algoritmalar İle
Kentsel Dönüşüm Tahminlerinin Yapılması

Pijanowski vd. (2005) Ortabatı Amerika’nın yukarısında bulunan iki metropol
bölge için (Detroit ve Twin Şehirleri) YSA tabanlı kentsel değişimin simülasyon
ve kalibrasyonu yapılmıştır. Söz konusu çalışmada daha önceden geliştirilen
Coğrafi Bilgi Sistemli ve YSA tabanlı arazi kullanım değişimini simule eden
arazi dönüşüm modeli kullanılmıştır.
Özcan (2008) tarafından İstanbul ilinin kentsel gelişimi YSA ile belirlenmiş
ve gelecek tahminleri yapılmıştır. 1995 nazım planı ile iller 0,25x0,25 km
çözünürlüğe sahip sayısal ağlara bölünmüş, ekolojik ve jeolojik açıdan riskli
bölgeler, 1.,2. ve 3. derece şehir merkezine uzaklık, ana ulaşım akslarına uzaklık,
orman arazisi, nüfus, geçmiş yayılma oranı, eğimi %20’nin üzerindeki alanlar
yaşama etkisinin olduğu varsayılmıştır. Elde edilen veriler Statistica üzerinden
değerlendirilerek, üç katmanlı çok katmanlı YSA ile kurgulanmıştır. ARCGIS
üzerinde gösterilen model sonuçlarına göre İstanbul’daki kentsel yayılma
Anadolu yakasında Tuzla ve Maltepe ilçelerinde, Avrupa yakasında ise Esenler,
Küçükçekmece, Güngören ve Silivri ilçelerinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir.
Maithani (2009) tarafından Hindistan’da yer alan Saharanpur şehri için 1993-
2001 yılları arasındaki üretilen yapılaşma ve yapılaşma olmamış alan verileri
(havza fotoğrafları, Hindistan Uzaktan Algılama Uydusunun (IRS)-1C ürettiği
uzaktan algılama verileri ve PAN sensör verileri) ile YSA tabanlı kentsel gelişme
modeli kullanmıştır. Altyapı olanakları, yol ve kent merkezine ulaşılabilme
olanakları önemli faktörler olarak model girdilerini oluşturmaktadır.
Modellenen 12 farklı YSA mimarisine göre model eğitim doğruluğunda %
90,56 ve test doğruluğunda %87,83 e kadar ulaşmıştır.
Mohammady vd. (2014) tarafından İran’nın Sanandaj şehri için YSA
kullanılarak kentsel gelişim modeli geliştirilmiştir. Söz konusu çalışmada
2000-2006 arasındaki Landsat uydusunun verileri kullanılmıştır. Temel olarak
çalışmanın amacı arazi kullanımı ve örtüsünün değişimini tespit edilmesi,
kentsel büyümenin farklı senaryolar altında simülasyonu ve kentsel planlama
ve arazi gelişimi için bir referans bilgi sağlamaktır. Çok katmanlı YSA’nın
kullanıldığı modelde, bir adet giriş ve çıkış katmanı ve 13 adet gizli katman
yer almaktadır. Yüzde doğru eşleştirme (PCM) ve başarım ölçüsü (FoM)
yöntemleri ile yapılan modelin değerlendirmelerinde sırasıyla % 90,1 ve %
43,75 değerlendirme oranı bulunmuştur.
Guan vd. (2015) tarafından YSA, hücresel otomasyon, kısıtlı hücresel
otomasyonunu entegrasyonu ile kentsel büyüme simülasyonu yapılmıştır. Söz
konusu çalışmada Çin’nin Bejing şehri için 2001-2005, 2006-2010 ve 2011-2015 yılı
arasındaki periyotlarda coğrafi, mekânsal bazlı arazi kullanım dataları (kot, eğim,
şehir merkezine, demir yollarına, otoyollara, ulusal otoyollara uzaklık, hücresel
kentsel alanların sayısı) kullanılmıştır. Sosyoekonomik tabanlı üç adet tahmin
senaryosu çalışmasında kentsel büyüme tahmininin simülasyonu yapılmıştır.

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 41