Page 48 - Çevre ve çocuk Dergisi

1579 yılında Şehnâmeci Seyyid Lokman önemli temsilcisi Levnî adıyla tanınan Ab-
Osmanlı Dönemi’nde yapılan minyatür- ve Nakkaş Osman tarafından hazırlanan dülcelil Çelebi’dir. Nakkaş Levnî doğa ay-
ler, konuları yönünden dört gruba ay-
rılabilir: Şemâilnâme’de Sultan Orhan’dan, Sultan rıntılarına ve figürlere boyut kazandırması,
III. Murad’a kadar olan boyamada tonlamala-ra yer
a) Portreler, sultanların portreleri yer vermesi yönüyle Batı resmi-
alır. Nakkaş Osman’ın ne yaklaşmıştır.
b) Peyzajlar (doğa manzaraları, şe- sultan portreleri serisi,
hirler, kaleler, yollar, limanlar), çağdaşı ve sonraki Türk Sultan III. Ahmed’in şehzade-
ressamlarına model ol- lerinin sünnet düğünü şen-
c) Dinî, tarihî ya da önemli güncel muş, port-relerin birçok liklerini anlatan Vehbi’nin
olaylar, kopyası yapılmıştır. Yine Surnâme’si için Levnî’nin
yaptığı minyatürler şaheser
aynı dönemde resim- niteliğindedir. 1720’de yapı-
d) Bilimsel konuları açıklayıcı olanlar. lenen eserler arasında lan şenlikleri 137 minyatürle

Osmanlı padi-şahla- tasvir eden Levnî; İstanbul
rının tarihini anlatan halkının eğlence kültürünü
Bu dört grup içinde şehirlerin, kalelerin, şehnâmeler gelmektedir. tüm canlığıyla gözler önü-ne
yolların görünüşlerini yansıtan minyatür- Nakkaş Osman ayrıca, sermektedir.
ler bir nevi harita işlevi de görmüştür. Bu Sultan III. Murad’ın oğlu
nedenle bu eserler şehir kültür tarihi kay- Mehmed’in 1582’de ya- Levnî’nin yaptığı Silsilenâme
nakları arasında önemli bir yer tutar. Bu tür adlı eser ise, Sultan III.
için pek çok örnek verilebilir. Ancak Kanuni pılan sünnet düğünü Ahmed’e kadar olan Osmanlı
Sultan Süleyman Dönemi’nde yaşayan Mat- şenliklerini bütün safhalarıyla tasvir ettiği padişah-larının portrelerini içermektedir.
rakçı Nasuh’un yaptığı minyatürler; eski şe- Surnâme adlı bir eser hazırlamıştır. Bu şen- Levnî burada sultanları bağdaş kurmuş
hirlerin planını, mimarisini yansıtmaları liğin safhalarını 250 minyatürle tasvir eden otururken tasvir etmiş-tir. Levnî ayrıca top-
yönüyle çok kıymetli kaynaklardır. Nakkaş Osman, şenliği bir film şeridi gibi lumun çeşitli kesiminden kadın ve erkek-
gözler önüne sermiştir. Eser, Nakkaş lerle müzisyen hanımları da tasvir etmiştir.
Matrakçı Nasuh tarafından hazırlanan ve Osman’ın özgün tasvirleriy-le,
Kanuni Sultan Süleyman’ın 1534-1536 Osmanlı ekonomisi, eğlen- XIX. yüzyılın başında ise Osmanlı minyatü-
yılları ara-sındaki Irak Seferi’ni konu alan cesi ve tiyatrosu üzeri- rü artık önemini yitirmiştir. Bu dönemde
Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn bu döne- ne hazırlanmış eşsiz bir resimli el yazma eser yerine çoğunlukla
min önemli eserlerin-dendir. Matrakçı Na- belgedir. sefaretnâme ve seyahatnâme türünde
suh, Irak Seferi sırasında ordunun geçtiği ve eserler yazılmıştır. Bu eserlerde genellikle
konakladığı yerlerin mimari ve topografik Osmanlı minyatür sanatının son par- portreler ve sulu boya tekniğinde yapılmış
özelliklerini 128 minyatürle belgelemiştir. şehir tasvirleri yer almaktadır. Bu dönem
Matrakçı Nasuh, daha sonraki eserlerinde lak dönemi 18. yüzyılın ilk yarısına nakkaşları, Tanzimat sonrası açılan okul-
de yazıyla anlatamadıklarını fırçasıyla ak- rastlar. Lale Devri olarak adlandırılan larda öğretilen Batı tarzı yeni resim gelene-
tarırken manzara ressamlığında çığır aç- bu yıllarda saray atölyelerinde minyatür- ğinin öncüleri olmuşlardır.
mıştır. Eserleriyle şehrin 16. yüzyıldaki du- lü yazmalar ve albüm resimleri hazır-lan-
rumlarını fotoğraf çeker gibi belgelemiştir. mıştır. Bu dönem minyatür üslûbunun en

Kanuni Sultan Süleyman’ın saray nak- Kaynakça:
kaşlarından Nigârî’nin Topkapı Sarayı
Müzesi’nde bu-lunan minyatürleri ise ge- Sanat Tarihi, Asiye Karacan, Mehmet Fatih
Şele, Vedat Söyleyici, MEB, 2019.
nelde koyu bir fon üzerine çizilmiştir. Ka-
nuni Sultan Süleyman’ı yaşlı hâliyle tasvir Türk Kültür Tarihi, Şerafettin Turan, Bilgi Yayı-
nevi, Ankara, 2014.
ettiği minyatür, Nigârî’nin en karakteristik
eserlerinden biridir. Türk Minyatür Sanatı, Zeren Tanındı, İstanbul,
1998
http://www.yazmanadir.yek.gov.tr/Home/
ShowLink?LINK_CODE=156
https://islamansiklopedisi.org.tr/minyatur

46 ÇEVRE VE ŞEHİR NİSAN 2021 ÇEVRE VE ŞEHİR NİSAN 2021 47