Page 17 - Çevre ve çocuk Dergisi

Gün geldi, bu denge bozuldu. İnsan ile için- ve dolayısıyla sermaye arttı. Avrupa’da rin yatağı değiştirildi. Hava, su, toprak kir- Bacon, Descartes ve Newton gibi bilim in- Tabiata haksızlık ettiğini fark eden insanoğ- Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: İnsan, as-
de yaşadığı dünya arasındaki anlaşma tek meydana gelen bu büyük değişime Sanayi lendi; milyonlarca yıldır var olan ekolojik sanlarının düşünceleriyle şekillenen Ay- lu, sonunda asıl patronun kim olduğunu lına dönmelidir; aslı topraktır, yine toprak
taraflı olarak insan tarafından fes- Devrimi dendi. Sanayi Devrimi denge bozuldu; hastalıklar arttı, dünyaya dınlanma Çağı sonrası gelişmeler binlerce anladı. Tabiatla tekrar barışmak için çareler olacaktır. Üstünde yürüdüğü toprağa, top-
hedildi. 17. yüzyılın ikinci ya- dünyanın makineler tarafın- ömür biçilmeye başlandı. Felaketler üst yıllık insanlık tarihinde meydana gelen aradı. Doğal kaynaklara aşırı yüklenmeden, rakta can bulan bitkilere, ağaçlara; diğer
rısından itibaren insanın dan işgalinin başlangıcı üste gelmeye başladı. Tabiata hükmetme- gelişmelerin fevkindedir. Bu gelişmeler, çevreyi tahrip etmeden gelecek nesillere canlılara küstahlık etmekten vazgeçmezse
hem kendisini hem de oldu. Distopik roman- nin şımarıklığıyla dengesini kaybeden in- insanoğlunun uzaya çıkmasını sağlamıştır. yaşanabilir bir dünya bırakmak hedefiyle dünyanın sonu gelecektir. Tabiatın efen-
çevresini algılama larda, bilimkurgu san, büyük çevre felaketlerine yol açtığını, İşin garibine bakın ki dünyamızı yaşanamaz “ekolojik yurttaşlık”tan söz eder oldu. Tabi- disi değil, yâri olduğumuzu ilan eden Âşık
biçimini bütünüyle filmlerinde karşı- önlem almazsa daha büyük felaketlerin hâle getiren de bizi başka dünyalar arama- atın ayrılmaz bir parçası olduğunu anladı. Veysel’in şiirini; bütün dünyaya “çevre bil-
değiştirecek bir mıza çıkan ma- kapıda olduğunu anladı ancak yaşam şekli ya sevk eden de o insan merkezli bakış dirgesi” olarak duyurmanın zamanı geldi
düşünce neden kineler yavaştan değişmişti artık, değişimi tersine çevirmek açısıdır. de geçiyor bile:
oldu bu değişime. hayatımıza girmiş imkânsız göründü ona.
Filozoflar, mutlak oldu. Atlar, yeri-
yönetici ve rehber ni arabalara; in- Bilmek egemen olmaktır, demişti Ba eyi
olarak aklı tanıdık- sanlar makinelere işaret ediyordu. Batı Uygarlığı dediğimiz
larını ifade ettiler. bıraktı. Büyük fab- uygarlık dünyaya niye mutluluk getireme-
Akıl, üstünlük yarışına rikalar kuruldu, bu- di, sorusunun cevabı bu sözde yatmakta-
davet ediyordu insanı. ralarda çalışacak işçiler dır. Batı, bilgiyi egemen olma aracı olarak
Bu çağ, 19. yüzyılın ilk çey- köylerini bırakıp şehirlere kullandı; insana, doğaya, çevreye hep
reğine kadar sürdü. taşındı. Kentleşme beraberinde aynı hastalıklı bakış açısıyla yaklaştı. Oysa
demografik sorunları getirdi. Yeni şehir- Bacon’dan 300 yıl önce Yunus Emre bilgiyi, Havaya bakarsam hava alırım Bütün kusurumuzu toprak gizliyor
Aklın ve bilginin yön verdiği bu yeni dün- ler, yeni yaşam alanları gerektirdi. Yüksek “insanın kendisini bilmesi” olarak tanımlı- Toprağa bakarsam dua alırım Merhem çalıp yaralarımı düzlüyor
ya görüşü, kısa sürede etkilerini gösterdi. binalar, geniş yollar, otoparklar, alışveriş yordu. İnsan, kendini bilmeyi unuttu; ken- Topraktan ayrılsam nerde kalırım Kolun açmış yollarımı gözlüyor
Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda bilimsel ge- merkezleri, hastaneler yapıldı. Büyüyen şe- dini bilseydi, her şeyi yaratanı bilecek, yara-
lişmelerin üretime olan etkisi büyük oldu. hirler, fabrikalar, iş yerleri tarım arazilerini, tılanı Yaradan’dan ötürü sevecekti. Benim sâdık yârim kara topraktır Benim sâdık yârim kara topraktır
Buhar gücüyle çalışan makineler “makine- ormanları tehdit eder bir hâl aldı. Dağlar
ler çağı”nı başlattı. Makine çalıştı, üretim dümdüz edildi, ormanlar kesildi, nehirle- Dileğin varsa iste Allah'tan Her kim ki olursa bu sırra mazhar

Almak için uzak gitme topraktan Dünyaya bırakır ölmez bir eser
Cömertlik toprağa verilmiş Hak'tan Gün gelir Veysel'i bağrına basar
Benim sâdık yârim kara topraktır Benim sâdık yârim kara topraktır
“İlim ilim bilmektir,

İlim kendin bilmektir, Hakikat ararsan açık bir nokta
Allah kula yakın kul da Allah'a
Sen kendini bilmezsin, Hakkın gizli hazinesi toprakta
Benim sâdık yârim kara topraktır
Ya nice okumaktır

Okumaktan murat ne

Kişi Hak’kı bilmektir,

Çün okudun, bilmezsin,

Ha bir kuru emektir.”

14 ÇEVRE VE ŞEHİR NİSAN 2021 ÇEVRE VE ŞEHİR NİSAN 2021 15