Page 73 - Çevreci ve Şehir - Sayı 4

DIŞARIDA SADELİK, EN GÜZEL VİTRAY ÖRNEKLERİ
İÇERİDE RENK ŞÖLENİ
Osmanlı vitraylarında genellikle lâl kır-
Türk ve İslam medeniyetinin temellerini mızısı, kobalt mavisi, yeşil tonları, tur-
atan Anadolu Selçukluları, Anadolu’yu ye- kuaz ve krom sarısı ile manganez moru
niden imar ederken Anadolu şehirlerini kullanılmıştır.
cami, medrese, türbe, köşk, kervansaray,
han, hamam gibi mimari eserlerle süsle- Camilerde olduğu kadar saraylar-
mişlerdir. da ve bazı evlerde de uygulanan bu
sanatın en güzel örneklerinden biri,
Taş ahşap ve çini işçiliğinde çığır açan Ana- Süleymaniye Camii’nde yer almak-
dolu Selçuklularının uyguladıkları bir sanat tadır. Süleymaniye Camii’nin yapımı
dalı da vitraylardı. Selçuklu Sultanı Alaad- sırasında tutulan inşaat defterlerin-
din Keykubat’ın yaptırdığı Kubad-Abad Sa- de cam ve vitray ustaları “camgeran”
rayları kalıntılarında bulunan saray pence- diye anılmaktadır. Kanuni Sultan Sü-
relerine ait renkli cam parçaları da bunun leyman Döneminin en ünlü vitray us-
bir göstergesidir, diyebiliriz. tasının adı, bazı kaynaklarda Serhoş
İbrahim olarak geçmektedir.
Vitray, Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerin-
de renkli camların alçı şebekeler içerisine Mihrimah Sultan Camii, Topkapı Sa-
yerleştirilmesiyle binalara uygulanmıştır. rayı, Sultanahmet ve Rüstem Paşa
Duvar kalınlığı kullanılarak pencere boşluk- Camileri de görenleri hayran bırakan
larına yerleştirilen vitraylar, hem iç hem de vitraylarla bezelidir. Her biri birer şa-
dış yüzeyde uygulanmıştır. Yapıların dışın- heser olan, hayranlık uyandıran bu
daki vitraylarda sadelik hâkimken iç pen- vitraylar usta ellerde şekillenerek
cerelerdeki vitraylar, renk cümbüşü oluş- olanca kırılganlıklarına rağmen za-
turmaktadır. Bu renkli camlar, günün her mana meydan okurcasına yüzlerce
saatinde değişen gün ışığı ile mimari yapıya yıldır bulunduğu ortamı güzelleştir-
apayrı bir özellik katmıştır. mektedir.
Renkli camlar ile bezenmiş süslü
pencere anlamına gelen revzen-i
menkuş büyük emek ve sabır

gerektiren bir sanattır.

Günümüzde vitray olarak
bilinen bu sanatı; Türklerin,
camın bulunuşundan önce
de uyguladıkları yapılan
araştırmalarla kanıtlanmıştır.
O dönemde cam yerine
inceltilmiş ve yağlanmış
deri kullanılmıştır. Süsleme
sanatlarında Orta Asya’dan
Avrupa’ya birçok yeniliği
bünyelerine katan Türkler,
yaptıkları süslemelerde
geleneğe bağlı kalmış;
kültürlerini sanatlarına
yansıtmışlardır.

ÇEVRE VE ŞEHİR AĞUSTOS 2019 71