Page 2 - CerceveSozlesme

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ UNITED NATIONS FRAMEVVORK CONVENTION ON CLIMATE CHANGE

Genel Bilgi

BM Çevre Programı (UNEP) ile Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) 1988’de ortaklaşa
ihdas ettiği Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) ortaya koyduğu insan kaynaklı
faaliyetlerin neden olduğu küresel ısınmanın iklim üzerindeki etkilerine karşı, 1992 yılında
Rio de Janeiro’da düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) Çevre ve Kalkınma Konferansında im-
zaya açılan BMİDÇS, uluslararası alanda atılan ilk ve en önemli adımdır. 21 Mart 1994 tari-
hinde yürürlüğe giren Sözleşmeye, aralarında ülkemizin de bulunduğu 196 ülkenin yanı sıra,
Avrupa Birliği (AB) de taraftır. Ülkemiz Sözleşmeye 24 Mayıs 2004 tarihinde katılmıştır.
BMİDÇS; taraf ülkeleri, sera gazı emisyonlarını azaltmaya, araştırma ve teknoloji üzerinde iş-
birliği yapmaya ve sera gazı yutaklarını (örneğin ormanlar, okyanuslar, göller) korumaya teşvik
etmektedir. Sözleşme, sera gazı emisyonlarının azaltılması için, ülkelerin kalkınma öncelikle-
rini ve özel koşullarını göz önüne alarak “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli
kabiliyetler” ilkesine dayanmaktadır.
Sözleşme, bazı ülkelerin sanayi devriminden sonra iklim değişikliğine sebep olan sera gazla-
rını atmosfere diğer ülkelerden daha çok salmalarından ötürü daha fazla sorumluluk almaları
gerektiği düşüncesine dayanmaktadır. “Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli
kabiliyetler” ilkesi ülkelerin bu küresel çabaya sosyo-ekonomik koşulları dâhilinde katkısını
öngörmektedir. Bu bağlamda, Sözleşme, farklı yükümlülüklere göre ülkeleri üç gruba ayır-
mıştır.
Ek–I Ülkeleri: Bu grupta yer alan ülkeler, sera gazı emisyonlarını sınırlandırmak, sera gazı yu-
taklarını korumak ve geliştirmek, ayrıca, iklim değişikliğini önlemek için aldıkları önlemleri ve
izledikleri politikaları bildirmek ve mevcut sera gazı emisyonlarını ve emisyonlarla ilgili verileri
iletmekle yükümlüdürler. Bu grup iki ülke kümesinden oluşmaktadır. Birinci grupta 1992 yılı
itibarıyla OECD üyesi olan ülkeler (bunların içinde Türkiye de vardır) ve AB, ikinci grupta ise
Pazar Ekonomisine geçiş sürecindeki ülkeler yer almaktadır. Ek-I’de toplam 42 ülke ve AB
bulunmaktadır.

Ek–II Ülkeleri: Bu gruptaki ülkeler, birinci grupta üstlendikleri yükümlülüklere ilaveten çev-
reye uyumlu teknolojilerin özellikle gelişme yolundaki taraf ülkelere aktarılması veya bu tek-
nolojilere erişimin teşvik edilmesi, kolaylaştırılması ve finanse edilmesi hususlarında her türlü
adımı atmakla sorumlu kılınmışlardır. Ek-II’de 23 ülke ve AB yer almaktadır.

Ek Dışı Ülkeler: Bu ülkeler, sera gazı emisyonlarını azaltmaya, araştırma ve teknoloji transfe-
rine ilişkin işbirliği yapmaya ve sera gazı yutaklarını korumaya teşvik edilmekte, ancak belirli
bir yükümlülük altına alınmamaktadırlar. Bu grupta 154 ülke bulunmaktadır.

2011 yılında Durban’da düzenlenen COP 17’de yapılan müzakereler neticesinde; 2/CP.17 no.
lu karar metninde ülkemizin özel şartları ile ilgili olarak 170’inci maddede belirtilen karar ile
emisyon azaltımı, iklim değişikliğine uyum, teknoloji geliştirilmesi ve transferi, kapasite geliş-
tirme ve finansman alanlarında ülkemize sağlanacak desteğin modalitelerinin belirlenmesine
ilişkin görüşmelerin sürdürülmesi karara bağlanmıştır.
2 3