Page 81 - index
P. 81
KISA HABERLER
ÇOCUKLAR
TAIMACILIK VE HALK SALII SU ELÇ S OLUYOR
aşımacılıktan kaynaklanan hava paya sahip olsa da, hava, deniz ve
Tve gürültü kirliliği büyük çapta demir yolları taşımacılığı da ciddi
sağlık problemlerine neden olur ve oranda hava kirliliğine neden ol-
özellikle kara yolu taşımacılığı ve maktadır.
dizel araçlar buna en büyük etkisi
olan faktörlerdir. Yenilikçi çözüm- Hava kirleticiler sağlık üzerinde
ler ve yerel eylem ile beraber bir çeşitli etkilere yol açarlar. Azot ok-
dizi önlemler alarak durumu daha sitler, partikül maddeler, kükürt evre ve su kaynaklarının korunması
da iyileştirmek mümkündür. oksitler, karbon monoksit ve kad- Çkonusunda toplumdaki farkındalığı
miyum, kurşun ve cıva gibi çeşitli yükseltmek amacıyla hazırlanan Avrupa
Dünya Sağlık Örgütü büyük şehir- ağır metaller araçların egzozla- Birliği destekli “Su Elçileri Eğitim ve Far-
lerde yaşayan vatandaşların sağlığı rından salınmaktadır. Ayrıca, eg- kındalık Artırma Teknik Destek Projesi”-
üzerinde ciddi bir tehdit oluşturan zoz içinde öncü kimyasallar ozon nin açılışı geniş katılımlı bir merasim ile
hava kirliliği düzeyleri konusunda oluşumuna yol açarak atmosferde gerçekleştirildi. Merasime Çevre ve Şehir-
çeşitli uyarılarda bulunmuştur. Va- reaksiyona girebilirler. Son olarak cilik Bakanlığı Müsteşarı Sayın Prof .Dr.
tandaşlara, hava kirliliği sorunun partikül madde ve ağır metaller de Mustafa ÖZTÜRK’ün konuşmasıyla açıldı.
kötüleşmesini önlemek için araba lastik ve fren aşınmasının sonucu
alışkanlığından vazgeçerek toplu olarak havaya salınmaktadır ve yol Su Elçileri Eğitim ve Farkındalık Artırma
Teknik Destek Projesi, Ankara merkezli
taşıma ağlarını kullanmaları çağrı- yüzeyinde bir kez biriktikten sonra olarak Konya Kapalı Havzası, Batı Akde-
sı yapılmıştır. geçen arabalar sayesinde tekrar niz Havzası ve Doğu Karadeniz Havzası’n-
havalanarak havada asılı kalabil-
Yüksek kirletici emisyonları ile bir- mektedir. Bu kirleticilere maruz da pilot olarak uygulanacak. Proje, Tür-
likte şiddetli meteorolojik koşullar kalmanın sağlık üzerinde belirli kiye’de çevrenin korunması, kirletmeden
ve iklim değişikliğine etkisiyle ger- etkileri olabilir ancak genellikle or- ve akılcı su kullanımının sürdürülebilirli-
çekleşecek aşırı ısınma göz önüne ganlar, sinir sistemi ve dolaşım sis- ğine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
alındığında, kirlilik olaylarının daha temi etkilenerek, akciğer hastalığı, Hedef Kitle, Öğrenciler, Öğretmenler
solunum sorunları, kalp krizleri,
sık gözlenmesi beklenilmektedir. Yer seviyesinde sıcaklık inversiyonu kirliliği hapseder ve Anneler yolu trafiği kaynaklı gürültü düzeylerinden
Hava kirleticiler ayrı ayrı sağlık üzerinde
astım, baş dönmesi, huzursuzluk
Hava kirleticilerine maruz kalmak Sıcaklık inversiyon koşulları altında kirlilik olaylarının oluşması daha muhtemeldir. Kış çeşitli etkilere yol açabilirler. Azot oksitler, etkilenmektedir. Eksik raporlamalar göz
önünde bulundurulduğunda bu rakamların
partikül madde (PM 10 ve PM 2,5 ), kükürt
aylarında uzun süreli yüksek basınç dönemlerinde solar radyasyon yere ulaşır ve yeri ısıtır.
oksitler, karbon monoksit ve kadmiyum,
muhtemelen daha yüksek olacağı
ve halsizlik gibi rahatsızlıklara veya
birçok sağlık sorununa yol açar. Gece, bulut örtüsü olmaması yerin ısıyı hızla kaybettiği ve yere temas eden havanın Proje ile çevrenin korunmasına dair
soğuduğu anlamına gelir. Isınan hava yükselir ve yere yakın olan soğuk havayı bir kapak gibi
düşünülmektedir.
kurşun ve cıva gibi çeşitli ağır metaller
hapseder. Kirlilik, yol trafiğinden kaynaklı olanlar da dahil olmak üzere hapsedilir, böylece farkındalığın artırılması ve su kaynak-
bu rahatsızlıkların kötüleşmesine
Her ne kadar yüksek kirlilik sevi- yere en yakın hava tabakası giderek daha fazla kirlenir. Bu durum, genel meteorolojik araçların egzozlarından salınmaktadır. Ayrıca,
Son rakamlar böyle maruz kalmaların 20 milyon
egzozda öncü kimyasallar ozon oluşumuna
koşullar değişene kadar devam eder. larının verimli kullanımının sağlanması
yol açarak atmosferde reaksiyona girebilir.
yesinin halk sağlığını daha şiddetli yol açabilmektedir. hedefleniyor. Avrupalının gürültüden rahatsızlık duymasına,
8 milyonunun uyku bozuklukları yaşamasına,
Son olarak partikül madde ve ağır metaller
etkilediği düşünülse de, düşük kon- de lastik ve fren aşınmasının sonucu olarak 43.000'inin hastaneye yatırılmasına ve en az
10.000'inin erken ölmesine neden olduğunu
havaya salınmaktadır ve yol yüzeyinde
santrasyonlarda dahi hava kirletici- Proje kapsamında medya ve eğitim
bir kez biriktikten sonra geçen arabalar
göstermektedir. Ayrıca, hava alanlarında ve
sayesinde tekrar havalanarak havada asılı
çevresinde uçak hareketlerinin oluşturduğu
lerine uzun süreli ve devamlı maruz kanalıyla kamunun yanı sıra özellik-
kalabilmektedir
gürültü okul çocuklarını da kapsayan çok sayıda
kişiyi etkilemekte; bunlardan en az 8.000'inde
yüksek gürültü düzeylerine maruz kalmanın
Bu kirleticilere maruz kalmanın sağlık
kalmak da sağlığımız açısından çok le çocukların ve gençlerin verimli su
üzerinde çok spesifik etkileri olabilir fakat
sonucu olarak okuma bozukluğu görülmektedir.
genel olarak organlar, sinir sistemi ve kan
zararlıdır. SICAKLIK PROFİLİ kullanımı hakkında farkındalığı artırı-
Hava ve gürültü kirliliği ile
etkilenerek, akciğer hastalığı solunum
lırken, bilgi ve becerileri farklı iletişim
mücadele
problemleri, kalp krizleri, astım, anksiyete,
baş dönmesi ve halsizlik gibi rahatsızlıklara
Ulaşım sektörü; emisyon standart- araçları ile geliştirilecek. Ayrıca paydaş
veya bu rahatsızlıkların kötüleşmesine yol
Mevcut Avrupa taşıma, hava kalitesi ve
gürültü düzenlemeleri, insan sağlığı ve çevreyi
açabilmektedir 11 .
larının getirilmesi, finansal önlem- kurumların kadrolarının eğitim kapasi-
iyileştirme bakış açısıyla hava kirliliği ve çevre
gürültüsü ile ilgilenmektedir. Avrupa emisyon
Gürültünün de sağlık üzerinde önemli
ler ve kısmen alternatif yakıtlar ve tesi desteklenerek pilot üç havzada 40
etkileri vardır. Geceleri gürültüye maruz
standartları (Avrupa standartları) farklı
araç türlerinden kirleticilerin emisyonlarını
kalmak uyku bozukluklarına neden olarak
taşımacılıktan kaçınma önlemleri İNVERSİYON TABAKASI bin kişinin bilgilendirilmesi sağlanacak.
düzenlemektedir. Örneğin, 2014'ten beri
sağlığı olumsuz etkilemektedir. Olağan bir
ile belirli hava kirleticilerinin emis- gün içinde uzun süreli gürültüye maruz yeni araçlar için yürürlükte olan mevcut Euro
6 standardı, benzinli ve dizel arabalardan
kalma kan basıncının artmasına ve diğer
hastalıklar ile birlikte kardiyovasküler
partikül madde emisyon sınırlarını
yonlarında önemli azalmalar sağ- AB Yatırımları Dairesi Başkanlığınca
hastalıklara yol açmaktadır. Büyük bir kısmı
kilometrede 5 miligram (mg/km) olarak
yoğun taşımacılık alt yapısının yakınlarında
lamıştır. Ancak kirlilik düzeylerinin finanse edilen ve Eğitim ve Yayın Dai-
belirlemektedir ki bu durum 2005 düzeylerine
göre beş kat daha azdır 12 . Benzer şekilde,
ve hava alanları ve otobanlar gibi aktarma
NO X emisyon sınırları dizel araçlar için 80 mg/
azaltılmasına devam etmek için KARIŞAN DERİNLİK resi Başkanlığı paydaşlığında yürütülen
merkezlerinin yakınlarında olmak üzere
km ve benzinli araçlar için 60 mg/km olarak
Avrupalıların %80'inin 2020'ye kadar kentsel
projenin öncelikli hedef kitlesi ilköğre-
belirlenmiştir ve yine 2005'ten bu yana önemli
alanlarda yaşaması beklenmektedir.
daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. İRTİFA tim öğrencileri, üniversite öğrencileri,
bir azalma söz konusudur.
Tahmini 125 milyon Avrupalı (veya her
Her ne kadar kara yolu taşımacılığı SICAKLIK gençler, öğretmenler ve anneler olan
dört kişiden biri), gündüz, akşam ve gece
emisyon artışı açısından en büyük Kaynak: Avrupa Çevre Ajansı İşaretler 2016 Proje’nin 2017 yılı sonunda tamamlan-
düzeyi 55 desibeli (55 dB L den ) aşan kara
24 Kaynak: Clovis Online School, Lesson 7-03 Temperature Inversions; cosscience1.pbworks.com ması hedefleniyor. 25
79
Say 15 | Aralk 2016 | Çevre, nsan ve ehir
ÇOCUKLAR
TAIMACILIK VE HALK SALII SU ELÇ S OLUYOR
aşımacılıktan kaynaklanan hava paya sahip olsa da, hava, deniz ve
Tve gürültü kirliliği büyük çapta demir yolları taşımacılığı da ciddi
sağlık problemlerine neden olur ve oranda hava kirliliğine neden ol-
özellikle kara yolu taşımacılığı ve maktadır.
dizel araçlar buna en büyük etkisi
olan faktörlerdir. Yenilikçi çözüm- Hava kirleticiler sağlık üzerinde
ler ve yerel eylem ile beraber bir çeşitli etkilere yol açarlar. Azot ok-
dizi önlemler alarak durumu daha sitler, partikül maddeler, kükürt evre ve su kaynaklarının korunması
da iyileştirmek mümkündür. oksitler, karbon monoksit ve kad- Çkonusunda toplumdaki farkındalığı
miyum, kurşun ve cıva gibi çeşitli yükseltmek amacıyla hazırlanan Avrupa
Dünya Sağlık Örgütü büyük şehir- ağır metaller araçların egzozla- Birliği destekli “Su Elçileri Eğitim ve Far-
lerde yaşayan vatandaşların sağlığı rından salınmaktadır. Ayrıca, eg- kındalık Artırma Teknik Destek Projesi”-
üzerinde ciddi bir tehdit oluşturan zoz içinde öncü kimyasallar ozon nin açılışı geniş katılımlı bir merasim ile
hava kirliliği düzeyleri konusunda oluşumuna yol açarak atmosferde gerçekleştirildi. Merasime Çevre ve Şehir-
çeşitli uyarılarda bulunmuştur. Va- reaksiyona girebilirler. Son olarak cilik Bakanlığı Müsteşarı Sayın Prof .Dr.
tandaşlara, hava kirliliği sorunun partikül madde ve ağır metaller de Mustafa ÖZTÜRK’ün konuşmasıyla açıldı.
kötüleşmesini önlemek için araba lastik ve fren aşınmasının sonucu
alışkanlığından vazgeçerek toplu olarak havaya salınmaktadır ve yol Su Elçileri Eğitim ve Farkındalık Artırma
Teknik Destek Projesi, Ankara merkezli
taşıma ağlarını kullanmaları çağrı- yüzeyinde bir kez biriktikten sonra olarak Konya Kapalı Havzası, Batı Akde-
sı yapılmıştır. geçen arabalar sayesinde tekrar niz Havzası ve Doğu Karadeniz Havzası’n-
havalanarak havada asılı kalabil-
Yüksek kirletici emisyonları ile bir- mektedir. Bu kirleticilere maruz da pilot olarak uygulanacak. Proje, Tür-
likte şiddetli meteorolojik koşullar kalmanın sağlık üzerinde belirli kiye’de çevrenin korunması, kirletmeden
ve iklim değişikliğine etkisiyle ger- etkileri olabilir ancak genellikle or- ve akılcı su kullanımının sürdürülebilirli-
çekleşecek aşırı ısınma göz önüne ganlar, sinir sistemi ve dolaşım sis- ğine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
alındığında, kirlilik olaylarının daha temi etkilenerek, akciğer hastalığı, Hedef Kitle, Öğrenciler, Öğretmenler
solunum sorunları, kalp krizleri,
sık gözlenmesi beklenilmektedir. Yer seviyesinde sıcaklık inversiyonu kirliliği hapseder ve Anneler yolu trafiği kaynaklı gürültü düzeylerinden
Hava kirleticiler ayrı ayrı sağlık üzerinde
astım, baş dönmesi, huzursuzluk
Hava kirleticilerine maruz kalmak Sıcaklık inversiyon koşulları altında kirlilik olaylarının oluşması daha muhtemeldir. Kış çeşitli etkilere yol açabilirler. Azot oksitler, etkilenmektedir. Eksik raporlamalar göz
önünde bulundurulduğunda bu rakamların
partikül madde (PM 10 ve PM 2,5 ), kükürt
aylarında uzun süreli yüksek basınç dönemlerinde solar radyasyon yere ulaşır ve yeri ısıtır.
oksitler, karbon monoksit ve kadmiyum,
muhtemelen daha yüksek olacağı
ve halsizlik gibi rahatsızlıklara veya
birçok sağlık sorununa yol açar. Gece, bulut örtüsü olmaması yerin ısıyı hızla kaybettiği ve yere temas eden havanın Proje ile çevrenin korunmasına dair
soğuduğu anlamına gelir. Isınan hava yükselir ve yere yakın olan soğuk havayı bir kapak gibi
düşünülmektedir.
kurşun ve cıva gibi çeşitli ağır metaller
hapseder. Kirlilik, yol trafiğinden kaynaklı olanlar da dahil olmak üzere hapsedilir, böylece farkındalığın artırılması ve su kaynak-
bu rahatsızlıkların kötüleşmesine
Her ne kadar yüksek kirlilik sevi- yere en yakın hava tabakası giderek daha fazla kirlenir. Bu durum, genel meteorolojik araçların egzozlarından salınmaktadır. Ayrıca,
Son rakamlar böyle maruz kalmaların 20 milyon
egzozda öncü kimyasallar ozon oluşumuna
koşullar değişene kadar devam eder. larının verimli kullanımının sağlanması
yol açarak atmosferde reaksiyona girebilir.
yesinin halk sağlığını daha şiddetli yol açabilmektedir. hedefleniyor. Avrupalının gürültüden rahatsızlık duymasına,
8 milyonunun uyku bozuklukları yaşamasına,
Son olarak partikül madde ve ağır metaller
etkilediği düşünülse de, düşük kon- de lastik ve fren aşınmasının sonucu olarak 43.000'inin hastaneye yatırılmasına ve en az
10.000'inin erken ölmesine neden olduğunu
havaya salınmaktadır ve yol yüzeyinde
santrasyonlarda dahi hava kirletici- Proje kapsamında medya ve eğitim
bir kez biriktikten sonra geçen arabalar
göstermektedir. Ayrıca, hava alanlarında ve
sayesinde tekrar havalanarak havada asılı
çevresinde uçak hareketlerinin oluşturduğu
lerine uzun süreli ve devamlı maruz kanalıyla kamunun yanı sıra özellik-
kalabilmektedir
gürültü okul çocuklarını da kapsayan çok sayıda
kişiyi etkilemekte; bunlardan en az 8.000'inde
yüksek gürültü düzeylerine maruz kalmanın
Bu kirleticilere maruz kalmanın sağlık
kalmak da sağlığımız açısından çok le çocukların ve gençlerin verimli su
üzerinde çok spesifik etkileri olabilir fakat
sonucu olarak okuma bozukluğu görülmektedir.
genel olarak organlar, sinir sistemi ve kan
zararlıdır. SICAKLIK PROFİLİ kullanımı hakkında farkındalığı artırı-
Hava ve gürültü kirliliği ile
etkilenerek, akciğer hastalığı solunum
lırken, bilgi ve becerileri farklı iletişim
mücadele
problemleri, kalp krizleri, astım, anksiyete,
baş dönmesi ve halsizlik gibi rahatsızlıklara
Ulaşım sektörü; emisyon standart- araçları ile geliştirilecek. Ayrıca paydaş
veya bu rahatsızlıkların kötüleşmesine yol
Mevcut Avrupa taşıma, hava kalitesi ve
gürültü düzenlemeleri, insan sağlığı ve çevreyi
açabilmektedir 11 .
larının getirilmesi, finansal önlem- kurumların kadrolarının eğitim kapasi-
iyileştirme bakış açısıyla hava kirliliği ve çevre
gürültüsü ile ilgilenmektedir. Avrupa emisyon
Gürültünün de sağlık üzerinde önemli
ler ve kısmen alternatif yakıtlar ve tesi desteklenerek pilot üç havzada 40
etkileri vardır. Geceleri gürültüye maruz
standartları (Avrupa standartları) farklı
araç türlerinden kirleticilerin emisyonlarını
kalmak uyku bozukluklarına neden olarak
taşımacılıktan kaçınma önlemleri İNVERSİYON TABAKASI bin kişinin bilgilendirilmesi sağlanacak.
düzenlemektedir. Örneğin, 2014'ten beri
sağlığı olumsuz etkilemektedir. Olağan bir
ile belirli hava kirleticilerinin emis- gün içinde uzun süreli gürültüye maruz yeni araçlar için yürürlükte olan mevcut Euro
6 standardı, benzinli ve dizel arabalardan
kalma kan basıncının artmasına ve diğer
hastalıklar ile birlikte kardiyovasküler
partikül madde emisyon sınırlarını
yonlarında önemli azalmalar sağ- AB Yatırımları Dairesi Başkanlığınca
hastalıklara yol açmaktadır. Büyük bir kısmı
kilometrede 5 miligram (mg/km) olarak
yoğun taşımacılık alt yapısının yakınlarında
lamıştır. Ancak kirlilik düzeylerinin finanse edilen ve Eğitim ve Yayın Dai-
belirlemektedir ki bu durum 2005 düzeylerine
göre beş kat daha azdır 12 . Benzer şekilde,
ve hava alanları ve otobanlar gibi aktarma
NO X emisyon sınırları dizel araçlar için 80 mg/
azaltılmasına devam etmek için KARIŞAN DERİNLİK resi Başkanlığı paydaşlığında yürütülen
merkezlerinin yakınlarında olmak üzere
km ve benzinli araçlar için 60 mg/km olarak
Avrupalıların %80'inin 2020'ye kadar kentsel
projenin öncelikli hedef kitlesi ilköğre-
belirlenmiştir ve yine 2005'ten bu yana önemli
alanlarda yaşaması beklenmektedir.
daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. İRTİFA tim öğrencileri, üniversite öğrencileri,
bir azalma söz konusudur.
Tahmini 125 milyon Avrupalı (veya her
Her ne kadar kara yolu taşımacılığı SICAKLIK gençler, öğretmenler ve anneler olan
dört kişiden biri), gündüz, akşam ve gece
emisyon artışı açısından en büyük Kaynak: Avrupa Çevre Ajansı İşaretler 2016 Proje’nin 2017 yılı sonunda tamamlan-
düzeyi 55 desibeli (55 dB L den ) aşan kara
24 Kaynak: Clovis Online School, Lesson 7-03 Temperature Inversions; cosscience1.pbworks.com ması hedefleniyor. 25
79
Say 15 | Aralk 2016 | Çevre, nsan ve ehir
