Page 61 - index

DÜNYA NÜFUSU hızla artıyor. ticari olarak üretilir ve/veya insan ak- dahil olduğu 180 ülke tarafından onay-
Daha fazla verimli toprağa, daha tiviteleri sonucu çevreye salımı olur. lanmıştır.
verimli elektriğe, daha iyi koşullarda ya-
şamaya ihtiyacımız var. İnsanlık olarak 2. KOK’lar kalıcıdır: Kimyasal ve bi- Sözleşme kapsamındaki KOK’lar üç
bu sorunları gördük ve daha fazla tarım yolojik bozunmaya karşı direncliler farklı grupta değerlendirilebilirler.
ürünü için tarım zararlılarıyla müca- ve doğaya salındığında uzun yıllarca 1. Pestisitler: Aldrin, Klordan, Klor-
delede kullanmak üzere, daha verimli parcalanmadan/bozunmadan kalan dekon, Dieldrin, Endrin, Heptaklor,
elektrik üretebilmek, trafolarımızda belirli bir takım fiziksel ve kimyasal Hekzaklorobenzen (HCB), Alpha-
kullanmak için güçlü kimyasallar üret- özelliklere sahipler. hekzaklorosiklohekzan, Beta-hek-
tik. Bu kimyasallara başarılarından do- 3. KOK’lar uzun mesafelerle taşına- saklorosiklohekzan, Lindan, Mireks,
layı ödüller verdik. Ağır sanayilerimizde bilirler: Çevrede kolayca yok olmu- Pentaklorobenzen, Toksafen, DDT,
çok çeşitli kimyasal madde ve bunların pentaklorofenol ve tuzları ve esterleri.
karışımlarını kullandık. Yanmaz ürün- yor, besin zincirinde birikiyor, hava,
lerde alev geciktiriciler, silikon gibi su su ve göçmen türler aracılığı ile çev- 2. Endüstriyel kimyasallar: Hek-
itici, vb. ürünlerde kimyasallar kullan- rede uzun mesafede taşınıp hiç üre- zabromobifenil, Hekzabromodife-
dık. Bazen de belli sanayi türlerinde tilmedikleri yerlerde birikebilirler. nil eter ve heptabromodifenil eter,
üretimin doğal bir sonucu olarak is- 4. KOK’lar biyolojik olarak birikirler:
tenmeden ortaya çıktı bu kimyasallar. KOK bulaşmış küçük türleri yiyen
Niyet, iyi niyetti... Nüfus artıyordu, kay- daha büyük canlı türlerinde yağ do-
naklar tükeniyordu, üretim insanların kuda ve çevrede büyük miktarlarda
rahat yaşamalarını kolaylaştırıyordu ve birikebilirler. KOK’LAR İNSAN SAĞLIĞI
kâr büyüktü. VE ÇEVRE İÇİN OLDUKÇA
5. KOK’lar insan sağlığı ve çevre için
Rahat yaşayan, ekonomik anlamda oldukça toksiktir: Doğada bitki ve TOKSİKTİR: DOĞADA
güçlenen insan hastalanmaya başladı, hayvanların büyüme ve gelişme BİTKİ VE HAYVANLARIN
soluduğu havada çiçek kokularının ye- problemlerine, üreme yeteneğin-
rini gri toz bulutları aldı, nefes almak de azalmaya, doğum kusurlarına, BÜYÜME VE GELİŞME
o kadar da kolay değildi artık. Yedikleri davranış bozukluklarına ve ölüme PROBLEMLERİNE,
daha lezzetsiz, içtiği su daha şüpheliydi
artık. Bir tuhaflık vardı... neden olabilir. İnsanlar için kanse- ÜREME YETENEĞİNDE
rojendir. Endokrin ve bağışıklık sis- AZALMAYA, DOĞUM
1962’de Rachel Carson’ın, Sessiz Ba- temi üzerinde bozucu etki gösterir.
har isimli kitabı yayımlanınca, insanlı- KUSURLARINA,
ğın yaşadığı tuhaflık kelimelere dökül- Bu kimyasallarla mücadele dünya- DAVRANIŞ
dü. Bu kitap insanın dünyada kendine da büyük bir titizlikle sürdürülmekte BOZUKLUKLARINA
verdiği rolün ve doğaya müdahalele- olup, KOK’ların insan sağlığı ve çevreye
rinin sonuçlarını insanlığa ilk defa bu olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla VE ÖLÜME NEDEN
kadar çarpıcı ve bilimsel bir dille anlattı Stockholm Sözleşmesi ülkemizin de OLABİLİR.
ve küresel düzeyde genişleyen bir çevre
mücadelesi başlattı. İnsan artık çevre-
yi daha yaşanabilir kılmaya, korumaya;
kendi ürettiği, çevreye olduğu kadar
kendi sağlığına da zararlı kimyasallar-
la mücadele etmeye hazır. Bu zararlı
kimyasallarla, özellikle KOK olarak ad-
landırılanlarla bu mücadele kolay değil.
Kolay değil, çünkü;
1. KOK’lar insan kaynaklıdır: İnsanlar
tarafından pestisit, gübre, ilac, yapı
malzemesi, tekstil/döşeme ham
maddesi olarak sanayide ve günlük
yaşamımızda kullanılmak üzere

59
Say 15 | Aralk 2016 | Çevre, nsan ve ehir