Page 39 - Çevre, İnsan ve Şehir - Sayı 11

Yani bir kimyasaln ortaya çkmasn- lerdir. KOKlar geleneksel olarak üre-
dan atk konumuna gelinceye kadar tilmi pestisitler, sanayi kimyasallar
ki süreçlerinin etkin bir ekilde kont- ve endüstriyel aktiviteler sonucu is-
rol altnda tutulmas esas alnmtr. tenmeden (kastsz) ortaya çkan teh-
Bu yaklamn ana bileenleri, kim- likeli kimyasallardr. Bu bileiklere,
yasallarn kaydnn tutulmas, bu transformatör ya olarak da bilinen
kaytlarn deerlendirilmesi, yaplan PCBler gibi endüstriyel kimyasallar,
deerlendirme neticesinde, kimya- böcek öldürücü olarak bilinen DDT
sallarn snfandrlmas ve etiket- gibi pestisitler ile dioksinler ve furan-
lenmesi, snfandrlan kimyasal- lar gibi yan ürünler dâhildir.
larn yasaklanmas, kstlanmas ya Karbon bazl bileikler olan KOKlar,
da izne tabi tutulmas, kimyasallarn karbon zinciri genellikle hidrojen ve
tanmasnda özel artlarn belirlen- oksijen atomlar ile klor veya brom
mesi, kimyasallardan kaynaklanan gibi halojenlerle sarldr. Kimya sa-
karabilir ve bu ortamlarn ksa süreli kazalara müdahale edilmesi ya da bu nayinin saysz yapsal olaslklar bu-
ya da kalc olarak zarar görmesine ya kazalarn en aza indirilmesi için ge- lunan klora baml olmas nedeni ile
da bu ortamlarn zararllardan temiz- rekli önlemlerin alnmas, profesyo- bilenen çou KOK, organoklor kim-
lenerek yarar görmesine neden olabi- nel kullanmlarda maruziyetin önüne yasal grubuna (örnein, DDT, aldrin,
lir. Her iki durumda da yarar ve zarar geçilmesi için önlemlerin alnmas endrin, klordan) aittir.
miktarn belirleyen etken kullanlan ve kimyasallarn etkin yönetiminde KOKlar doal ortamda krlamayan
kimyasaln özellii ve miktardr. uluslararas ibirliidir. ve çözünemeyen bir yapya sahiptir.
Kalc Organik Kirleticiler (KOKlar) Bu nedenle bu kimyasallar onlar-
Küresel bir sorun ca yl boyunca çevrede kalc olarak
Son yarm yüzylda kimyasallarn Kimyasal maddeler içerisinde önemli birikirler. Biyolojik olarak da kalc
bir yere sahip olan Kalc Organik Kir-
kontrol altnda tutulmas ve uluslar leticiler (KOKlar), fotolitik, kimyasal olan bu bileikler, yada çözünen bir
aras ölçekte ele alnabilmesi için Et- ve biyolojik bozunmaya kar direnç yapya sahip olduklarndan hayvan-
kin Kimyasallar Yönetimi yaklam göstermeleri nedeniyle doaya saln- larn ya dokularnda da uzun süre
gelitirilmitir. Hem küresel ölçekte dnda olaand uzunlukta ve uzun kalabilir ve besin zincirine kolaylkla
hem de ülkemizce benimsenen bu zaman süreleri boyunca ayrmadan girebildiklerinden özellikle besin zin-
yaklam ile kimyasallarn yöneti- kalan belirli birtakm fziksel ve kim- cirinin en üstünde bulunan kartallar
minde bütünleik bir sistem ortaya yasal özelliklere sahip, doal veya ve insanlar gibi yrtclarda yüksek
konmutur. antropojenik kökenli organik bileik- konsantrasyonlarda birikebilir.

ARALIK-2 2015 | ÇEVRE, NSAN ve EHR | 37