Page 155 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Batuhan Ateş Yılmaz - Barış Özgün - Edanur Gözet

Konvektif Yeterlikli Potansiyel Enerji (CAPE) değeri, nem yüklü yukarı doğru
akımların sahip olduğu potansiyel enerjiyi ifade eder ve LFC ile EL seviyeleri
arasındaki pozitif alanı temsil etmektedir. CAPE değeri, atmosferin kararsızlık
seviyesinin bir göstergesidir. CAPE değeri 0-500 J/kg ise hafif, 500-1500 J/kg
ise orta dereceli, 1500-2500 J/kg ise kuvvetli ve 2500 J/kg ise ekstrem karar-
sızlığa tekabül etmektedir. CAPE’nin büyüklüğü ve LCL, LFC, EL seviyelerinin
analiz edilmesi, özellikle oraj hücrelerinin oluşum hızını ve şiddetini anlamak
açısından kritik önem taşır (MGM/ Hava tahminleri Dairesi Başkanlığı).
Büyük CAPE değerleri, yukarı yönlü hava hareketlerini hızlandırarak şiddetli
hava olaylarının meydana gelmesine neden olur (Parker, 2002; Özgenç, 2020;
Khan vd., 2022).

2.4.1 K İndeksi

K İndeksi 1980’li yıllarda Hard ve Korotky tarafından geliştirilmiştir. K İndeksi,
850 hPa, 700 hPa, 500 hPa sıcaklık ve nem bilgilerinin bir fonksiyonudur. Eşitlik
1 ile K indeksi hesaplanmaktadır. K indeksi 0-15 olduğunda oraj ihtimali bu-
lunmamaktadır. K indeksi 16-19 iken %20 ihtimalle, 20-25 iken %35 ihtimalle,
26-29 iken %50 ihtimalle, 30-35 iken %85 ihtimalle ve 36’dan büyük olduğunda
%100 ihtimalle oraj gerçekleşir denmektedir (Ceylan, 2007).

[1]

2.4.2 Total Totals Index (TT)
Total Totals İndeks (TT) sürtünme tabakası ile orta troposfer arasındaki ka-
rarlılığın ve yere yakın seviyelerdeki nemliliğin bir ölçüsüdür. Eşitlik 2 ile TT
indeksi hesaplanmaktadır. Vertical Totals (VT) ve Cross Totals (CT) bileşen-
lerinin toplamıdır. TT indeksi 43’ten küçük ise oraj ihtimali zayıftır. TT indeksi
44-45 iken tek hücreli oraj yapıları, 46-47 iken çok hücreli oraj yapıları, 48-49
iken şiddetli oraj, 50-51 iken orta şiddette tornado, 52-55 iken superceller ve
yayılmış tornadolar ve 56’dan büyük iken çok büyük tornadolar gözlenmekte-
dir (Ceylan, 2007).

[2]

154 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi