Page 123 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Burcu Hiçyılmaz - Sedat Alataş - Etem Karakaya

Birçok farklı aşamada kullanılabilir olan malzeme etkinliği stratejilerinin
temel amacı ham madde, malzeme ve ürün talebinin azaltılmasıdır. Bunun
altında yatan sebepler ise, taleplerin azaltılması yolu ile malzeme üretimi ve
kullanımı kaynaklı ortaya çıkan emisyonların ve enerji kullanımının azaltılmasıdır.
Burada ele alınan malzeme etkinliği stratejilerinin, CBAM, yeşil ve döngüsel
bir ekonomi, sürdürülebilir akıllı ulaşım ve iklim değişikliği ile mücadele gibi
elementleri üzerinde, dolayısıyla da net sıfır emisyon taahhütü veren ülkelerin
dönüşümlerinde, önemli destekleyici unsurlardan olacağı açıktır.
Son IPCC Değerlendirme Raporunda, sanayide karbonsuzlaşma için enerji
verimliliğinde ilerlemenin önemli oluğu vurgulanmakla beraber, malzeme talep
azaltımı, malzeme etkinliği ve döngüsel ekonomik çözümlerin temel üretimin
azaltılması ve etkin kullanımın sürdürülebilirlik açısından oldukça önemli
olacağı belirtilmektedir (IPCC, 2022). Malzeme etkinliği aynı zamanda çözüm
stratejilerinden olan döngüsel ekonomi, enerji verimliliği, temiz enerji ikamesini
sağlayan teknolojilere dönüşüm gibi yöntemlerle etkileşim içerisinde olup, bu
çözüm önerilerinin başarılı bir şekilde uygulanmasına da katkı sağlamaktadır.
Malzemelerin ve kaynakların değerinin ekonomide mümkün olduğu kadar
uzun süre muhafaza edildiği ve atık oluşumunun en aza indirildiği (European
Commission [EC], 2015: 2) döngüsel ekonomi modeli, yukarıda ele alınan sanayide
uygulanabilecek olan ham madde ihtiyacının azaltılması, hurdanın ekonomiye
geri kazandırılması, yeniden kullanım uygulamalarının ürünü baştan üretmeye
gerek kalmadan ekonomiye kazandırması, geri dönüşüm gibi potansiyellere
sahip olan malzeme etkinliği stratejileri ile örtüşen hedefler taşımaktadır.
Azaltma, yeniden kullanma, geri dönüşüm ve tamirden oluşan 4R stratejileri ile
malzemelerin ekonomide mümkün olduğu kadar uzun süre muhafaza edilmesi,
atık oluşumunun en aza indirilmesi sayesinde yeşil ve döngüsel bir ekonomi
ortamında iklim değişikliği ile sanayi kapsamında mücadele mümkün hale
gelebilmektedir (IPCC, 2022). Yukarıda bahsedildiği gibi, ürün tasarımı, imalatı,
kullanımı ve bertarafı süreçlerinde, malzeme etkinliği ve döngüsel ekonomi
kurallarını bir bütünleşik olarak ele alıp, sinerji yaratacak şekilde uygulandığında
sanayide karbonsuzlaşma için en etkin sonuçlar alınabilir.
Malzeme etkinliği ve döngüsel ekonomiye geçiş ile sanayide
karbonsozluşmayı sağlamak için sistemsel ve yapısal devasa bir dönüşüme
ihtiyaç vardır. Bu anlamda, böyle bir dönüşümün sağlanabilmesi için hem
üretim hem de tüketim kalıplarını değiştirme noktasında politika yapıcılara ve
sivil toplum kuruluşlarına büyük görevler düşmektedir. Hükümetler seviyesinde,
ülkenin döngüsel ekonomi ve malzeme stratejilerini en etkin kullanacak
şekilde mali ve ekonomik araçlarını yeniden dizayn etmesi gerekmektedir. Bu
politika araçlarını kurgularken, ürünün tasarım üretim aşamalarından, tüketim

109 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi