Page 43 - Çevre ve Şehir Dergisi - Sayı 15

sahip olmann ihtiyacn hissetti i zaman; ön- o cumbal, önlerinde hayat bulunan evlerin, u ra anlar n olu turduklar bir mahalle veya
celikle bir enstrüman elde etti, sonra mekana sizi ak amüstüne davet etti i ramazan ak- herhangi bir ehirsel birim olup olmad n
do ru geni leyerek bir odas oldu tnnn ve amlar nda, bir gramafon eliinde sultani- bilmiyorum. Ama sevdikleri Fado müziinin
sonra da bir ehri, bir ülkesi, bir milleti ve en yegah sirto veya herhangi bir taksim müzi i temsilcisi bayan müzisyen Portekizde öldü
sonunda bir medeniyet sahibi oldu tn. Evet, e li inde maddi ve manevi tarihinize do ru diye, dinleyicilerinin tercihlerinden ötürü onun
öyle zannedildi i kadar yalnz de ildi tn, her- muhteem bir yolculu a çkabilirsiniz. mezar nn yannda yer alan arsa fiyatlar nn
kesten önce bir yeri vard evren içinde. birden a r derecede artt n bir televizyon
Müzi in di er sanat dallar ndan daha kesif
Müzik, ehri yapsal bir paranteze alarak, ekilde i itilen bir dili vardr ve bu dil zaman programnda izlemi tim.
daha çok bir görsellik biçiminde tand. Mü- içinde de i ebilece i gibi, ayn zaman dilimi
ziin kendisi için edindii renkler, ehrin de- içinde de farkl kalplar kullanabilir. Müzikle u ra an bilim adamlar nn de i ik
i ik semtlerinde dei ime u rayabilecei Müziin insann bedensel ritmi üzerinde de ehirlerle, dei ik müzikleri eletirip, hangi
gibi, müzi i bu çerçevede en çok etki eden bir etkisi vardr aslnda. Bu minval üzere ba- ehrin hangi müzik türüne uydu unu ara tr-
mekansal uzay, girilen bu ili kiden ötürü, en kld nda; müzikte ritim sizi gelece e, me- mas belki de bizi oldukça de i ik ve a rtc
sivilinden en resmisine kadar görece de olsa lodi ise geçmi e davet edece inden hzl sonuçlar verecek bir noktaya getirecektir.
bir biçimde de i ti. Yani ilk etapta müzi in bir müzi i size ilham eden dokunun büyük Böylelikle ehrin müzikal dilinin kefinden
evrensel bir dile dönümesi için lokal kalplar apartmanlar ve görkemli binalar oldu unu kaynaklanan bir veri y n ile, ehirlerimizin
içinde kendini ifade etmesinin gerekli oldu u görürsünüz. A r bir müzik dinlerken ise daha üzerine çok daha farkl ve de i ik analizler-
söylenebilir.
farkl bir zeminde yürüdü ünüz hissiyle, bir de bulunabilece iz. Bu tarz bir yakla m belki
ehir, görsellik, yap ve müzik öyle sanld de bakm snz ki bahçe duvarlar ndan süm-
gibi birbirlerine uzak kalan kavramlar de il- büller sarkan bir soka , hercai kokular içinde
lerdir. ehir, müzi e ula mak için bir taraftan hemen hemen yarlam snzdr.
kendini olu turan altyapsal öeleri kullanr-
ken, di er taraftan da mahalleden haneye Kötü düzenlenmi bir mahalle veya sokakta
kadar kendi görsel kodlar na bavurup ade- ise belki de sizi kar layan müzi in kakofonik
ta müzikle bir ba ka düzlemde elemenin yannn bütün güzellikleri örttü ü sala ve dö-
yollar n arar. En kötümser haliyle bir psikoloji küntü binalar n varl ile birliktelik olu turdu-
olarak hepimiz kendimizde olan biteni eh- unun birden fark na var rsnz.
rin dilinden dinlemeye çal r z. Kendisini bir Hangi kültüre, hangi medeniyete ait olursa
ey ve bir nesne eklinde kavrayp oradaki olsun bütün toplumlar n sosyal statüleri ge-
haliyle çiçeklenen müzii dilimizdeki evrene re i, zenginlikleri, kültürleri, hayata bak lar
çevirmenin bir yöntemi olarak ehir, kula n üzerinden ürettikleri di er de erler gibi, bu
görselli e evrilmesi ile ba layan süreçte ken- de erlere paralel müzik ürettiinden de söz
dini duyumsatr. Di er taraftan bir çeviri arac edebiliriz. Mesela alt kültürün ürünü olan bir
olarak müzik, içinde yer ald mz mekann müzik nasl di erlerinden ayrlyorsa, o kültüre
farkl bir yönden d avurumu olarak kendindi mensup olan insanlar n oturduklar mahalle
gösterir. veya semtte di er mahalle veya semtlerden
dinledikleri müziklerin paralelinde ayrlyor-
ehirleri binalar n olu turdu unu bilmekteyiz dur. Tarihte veya günümüzde salt müzikle
buna göre; bir bina kendi yap sitiline uygun
olacak bir ekilde müzikle bir araya gelebi-
lir. Mesela bir ehrin merkezinde yer alan bir
mahalle barok unsurlar içeren binalardan Bizler hangi tnnn
olu abilir, o zaman o binalardan olu an e- hangi sokaa ait
hirsel dokunun da müzi i üç a a be yukar
ortaya çkm demektir. olduunu bilmekle
belki ehir hakknda
Bir ehrin klasik bir görünümü varsa ve e-
hirsel foto raf için en uygun deyim, binala- bütün bilinmeyenleri bir
r n klasik duru una kar lk geliyorsa e er; o çrpda bilecek de iliz
zaman bahsi geçen ehir için, Beethovenin,
Mozart n ve Bach n müzi inden bahsede- ama ehre sesin hangi
bilir. Yok, e er bu ehir bütün klasik doku- ucundan girdiine dair
suyla (ki böyle ehir bulmak artk çok zor ve
gün geçtikçe daha da zorla yor) bize aitse bir fikir elde etmede
o zaman da Hamamizade smail Dede efen- müziin bize yardmc
diden, Itriden ve Hac Arif Beyden bahse-
debilirsiniz. Hatta bir yerlerden bir pikap elde olmayaca n kimse
edip Hafz Burhann o e siz sesinden bir ga- söyleyemez.
zel bile dinleyebilirsiniz. Ve daha da ileri gidip;

MART 2013 | ÇEVRE ve EHR | 43