Page 27 - Çevre ve Şehir Dergisi - Sayı 15

Ülkemizin yaklak 2/5i erimeye-anmaya naklar gibi nsan eliyle kazlarak oluturulan sonraki fiziko-kimyasal olaylarla yeralt su-
(karstlamaya) son derece uygun kireçtala- maaralar yapay maaralar oluturur. lar tarafndan andrlmas sonucu oluan
ryla kapldr. Bu kayaçlar içinde on binlerce Dolomitik kireçta, dolomit, karbonat çi- maaralar ise doal maaralar oluturur.
(yaklak 35.00040.000) maara gelitii mentolu konglomera ve kumta gibi karbo-
tahmin edilmekte olup bunlardan 1500 tane- natl kireçta, sülfat (jips) ve klorürlü (tuz) Maaralarn Yaygn Kullanm Alanlar
si ayrntl incelenmitir. Herhangi bir maarann oluum ve geliim
ana kayalarn oluurken veya olutuktan
Maara Oluumu özellikleri ile klimatik durumu, o maarann
hangi amaçlarla kullanlacan belirler.
Karbonatl kayalarn üzerine düen karbon-
dioksitli (CO2) atmosferik sular, topraktan ve Turizm
kayalarn çatlaklarndan geçerken karboni- Dolomitik kireçtaşı, Doal souk hava depolamacl
kasitçe (H2CO3) doygun ekle dönüürler. dolomit, karbonat
Son derece çözücü yada asitik olan bu sula- Hayvansal ürünlerin (tulum peyniri,
rn, geçtii yerleri eritmeleri sonucu karstik çimentolu konglomera ve ya,..) olgunlatrlmas ve korunmas
maaralar olumaya balar. Kültür mantarcl
kumtaşı gibi karbonatlı
Bölgenin yükseklii, kireçtalar ile erimeye Solunum yolu hastalklar
uygun olmayan geçirimsiz kayalarn birbirle- kireçtaşı, sülfat (jips)
rine olan konumlar, akarsu, nehir, göl veya ve klorürlü (tuz) ana Svlatrlm gaz, doalgaz ve akaryakt
deniz seviyesi yüksekliklerine bal olarak depolanmas
maaralar, yatay, dikey veya yan yatay-yan kayaların oluşurken Askeri amaçlarla snak ve korunak
dikey olurlar. Genel olarak deniz düzeyinden
çok yukarlarda bulunan bölgelerde, ya- veya oluştuktan sonraki Guano (yarasa gübresi) üretimi
lardan sonra yüzey sularnn girdii kuyu e- fiziko-kimyasal olaylarla Plaser mineral çkarm
killi düden maaralar meydana gelir.
yeraltı suları tarafından Yeraltsuyu havzalarnn belirlenmesi ve
Maaralar birkaç metreden, kilometreler- yüzeye çkartlmas
ce uzunluk ve yüzlerce metre derinlik veya aşındırılması sonucu
yükseklie ulaabilirler. Maaralar oluum Kaynak sularnn kirlenme odaklarnn ve
ekillerine göre; doal ve yapay maaralar oluşan mağaralar koruma yöntemlerinin belirlenmesi
olarak iki gruba ayrlr. ise doğal mağaraları Bölgesel jeolojik, jeomorfolojik, hidrolo-
Kaya mezarlar, volkanik tüf veya marnlarda oluşturur. jik, hidrojeolojik, antropolojik ve paleoe-
açlan yeralt ehirleri, kaya evleri ve tap- kolojik özelliklerin tesbit edilmesi

MART 2013 | ÇEVRE ve EHR | 27