Page 75 - Çevre ve Şehir Dergisi - Sayı 12
P. 75
ri yağmalar. Büyük sarsıntılar arasında Rus Savaşı sonrasında Sivas merkez ve başlar; İran ve Suriye üzerinden gelen
ayakta durmaya çalışan Sivas, XIX. yüzyı- Koçgiri (Zara), Koçhisar (Hafik), Tonus yabancı menşeli malların diğer Anadolu
lın başlarında yaklaşık 15.000 nüfusuyla (Şarkışla) ve Yenihan (Yıldızeli) gibi ka- sancaklarına dağıtımının bir kısmı Si-
küçük bir Anadolu şehri görünümünde- zalara yaklaşık 10.000 civarında Kafkas vas'taki «hanlar» aracılığıyla yapılmıştır.
dir. 1834 yılı itibarıyla Sivas merkezde göçmeni yerleştirilir. 1890 yılı itibarıyla, Bu yüzyılda şehirde bıçakçılık, bakırcılık,
nüfus, 3673 hane ile yaklaşık 20.000'e, Sivas Merkez Sancağı'nın merkez kaza ve çubukçuluk (ağızlıkçılık), dericilik, bez
aynı yüzyılın sonlarında 40.000’lerdedir. yedi kazasının köyleriyle birlikte toplam dokumacılığı, halıcılık ve çorapçılık gibi
XIX. yüzyılda ise 1855'teki Kırım Savaşı ve nüfusu 228.435'tir. XIX. yüzyılın ortaları- geleneksel el sanatlarına dayalı endüstri
93 Harbi olarak bilinen 1877-78 Osmanlı- na doğru, ticaret az da olsa canlanmaya kolları varlığını sürdürür.
Bir Bilim Havzası Olarak Sivas
Sivas’ta bilimsel faaliyetler Danişment-
liler döneminde yoğunlaşmaya başlar.
Sivas’ın ilk mimari yapılarından sayılan
Ulu Cami 1138 tarihinden itibaren hem
ibadethane hem de medresedir. Ana-
dolu Selçukluları zamanında zirveye
ulaşan ilmi çalışmalar nedeniyle Sivas,
“Dâr’ululemâ” (Âlimler Beldesi), “Dâr’ul-
âlâ” (Yücelik Beldesi) gibi adlar adlarla
anılır. Sivas, Moğol baskılarından kaçan
birçok âlimin de Anadolu’ya girdikten
sonraki ilk ikametgâhıdır. Anadolu’da
Ahilik teşkilatının mimarlarından ve Rük-
neddin Sicâsî’nin (Suhreverdi tarikat sil-
silesinden) müridi ünlü Şeyh Evhâdüdin
Kirmâni, bunların en önemlilerinden
biridir.
Beylikler döneminden itibaren inşa edi-
len, Selçukiler ve Osmanlılar zamanında
da kullanılan başlıca ilim havzaları şun-
lardır: Selçukiye Medresesi, Yağıbasan
Medresesi Gök Medrese olarak bilinen
Sahib Ata ya da Kızıl Medrese, Buru-
ciye (Hacı Mesud Medresesi) ve Çifte
minareli medrese, Şifahiye Medresesi,
Subaşı Medresesi, Kemaliye Medresesi,
Necmeddin Medresesi, Bulgarî Medre-
sesi, Hokkabaz Medresesi, Şemseddin
el-Cezerî Medresesi, Emirüddin Ali el-
Hamevî Medresesi, Medrese-yi Şerife,
Necmeddin Tusî Medresesi.
II. Mahmut dönemine gelindiğinde
Sivas'a Avrupai tarzda eğitim veren, il-
kokul düzeyinde «iptidaî mektepler»,
ortaokul düzeyinde «rüştiye», lise düze-
yinde «idadî» adlı okullar açılır. 1887'de
kurulan Sivas İdadisi o dönemin ge-
rek öğrenci sayısıyla, gerekse verdiği
eğitimin kalitesiyle İç Anadolu'daki en
önemli eğitim kurumlarından biridir.
Gök Medrese 1882-1885 yılları arasında Sivas'ta valilik
ARALIK 2012 | ÇEVRE ve ŞEHİR | 75
