Page 49 - Çevre, İnsan ve Şehir - Sayı 11

tedir. El dememi turba alanlarnn
hektarda 1.300 tona kadar karbon
içerdii hesaplanmtr. Doal ça-
yrlar çou toprakta olmak üzere
büyük miktarda karbon tutmaktadr.
Tahminlere göre otlatma alanlar tek
bana dünyadaki toprak karbonunun
%1030unu ve çayrlar biyosferde-
ki toplam karbonun yüzde 10undan
fazlasn tutabilir.
Ayrca korunan alanlar; iklim dei-
ikliinin insanlar üzerindeki muhte-
mel etkilerinden bazlarna dorudan
çözüm üreten bir dizi çevresel ürün
ve hizmeti salayarak uyum çalma-
larna katk verebilmektedirler. Ç,
kasrga, sel, gel-gitlerdeki ani sevi-
ye deiimleri ve kuraklk risklerinin
azaltlmas gibi afet önleme destei
salayarak iklim deiikliine uyum-
da fayda yaratmaktadrlar. Toprakta raras klim Deiiklii Paneli (IPCC), olmaktan çkp karbon kayna haline
suyun tutulmasn salayarak kurak- azaltm ve uyum kapasitesini artr- gelmesi kaçnlmaz olmaktadr.
lk ve çölleme ile mücadeleye destek mak için emisyonlarn ve iklim dei-
olurlar. Korunan alanlar doal afetle- ikliine hassasiyetin azaltlmasnda nsan etkilerinin yan sra iklim de-
rin etkisini azaltmaya yardm edebilir- korunan alanlarn bir etken olarak iikliinin kendisi korunan alanlar
ler. Örnein sel durumunda; sel sula- kullanlmas çarsnda bulunmak- tehdit etmektedir. Yaplan çalma-
rnn dalmas için alan salayarak ta, iklim etkilerinin snrlandrlmas lar; küresel scaklk ortalamasnn
selin etkilerini doal bitki örtüsü yo- amacyla özellikle ormanlarn korun- 1,5-2,5 derece artmas sonucunda,
luyla azaltrlar. Topra ve kar kayma- mas ve yönetimine odaklanmaktadr. atmosferdeki CO konsantrasyonun-
2
ya kar sabitleyerek toprak kaymas Ormanlar tarafndan salanan azal- daki artla birlikte; ekosistem yap-
ve ç tehlikesini azaltrlar ve herhan- tm düük maliyetlidir. klim dei- snda ve ilevinde, türlerin çevreyle
gi bir kayma meydana geldiinde h- ikliine uyum ve sürdürülebilir kal- etkileimlerinde ve türlerin coraf
zn keserler. Mercan resiferi, bariyer knma ile önemli sinerji yaratabilir. dalmlarnda köklü deiiklikler
adalar, mangrovlar, kum tepeleri ve Bunun da beraberinde istihdam, ge- olacan; ayrca su ve gda temini
bataklklar frtna dalgalarnn oluu- lir yaratma, biyoçeitlilik ve havza ko- gibi ekosistem ürünleri ve hizmetleri
munu engellerler. Korunan alanlar ruma, yenilenebilir enerji kaynaklar ile biyoçeitlilik üzerinde büyük ölçü-
ayn zamanda; geçim kaynaklarnn ve yoksulluun haffetilmesi bak- de olumsuz sonuçlar ortaya çkaca-
iklim deiiklii karsndaki hassasi- mndan önemli ortak faydalar salar. n göstermektedir. klim deiiklii
yetini azaltabilirler. Temiz, salkl ve Ormanclk üzerine yazlm olan ile birlikte insan sal tehdit altna
güvenilir su kayna salarlar. Deniz IPCC raporu; Etkili korumadan ötü- girecek ve ekosistemler zarar göre-
ve tatl sulardaki balk stoklarn korur rü aaçlarn yeniden büyümesi kar- cek veya ortadan kalkacak ve türlerin
ve çoaltrlar. Gen kaynaklarn ko- bon tutulumuyla sonuçlanrken, ko- büyük olaslkla %20-30u yok ola-
ruyarak sürdürülebilir gda teminine runan alanlarn uyumlu yönetimi de caktr. Deniz seviyesindeki bir metre
destek olurlar. Ayrca salk açsndan biyoçeitliliin muhafazasna ve iklim yükselme dünyann mevcut kysal
da korunan alanlarn uyum faydalar deiikliine kar daha az hassasi- sulak alanlarnn yardan fazlasnn
vardr. Habitat koruyarak vektör kay- yete yol açar. sonucuna ulamak- yok olmasyla sonuçlanacaktr. Ted-
nakl hastalklarn yaylmn yava- tadr. Örnein ekolojik koridorlar, bir alnmamas halinde; özellikle bu
latmaktan, geleneksel ilaçlara eriim deien iklime uyuma olanak tan- yüzylda, karasal ekosistemlerce net
salamaya kadar bu alanda da pek yan fora ve fauna göçü için frsatlar karbon tutulumunun yüzyln ortala-
çok fayda salarlar. yaratmaktadr; ancak, habitatlarn rna doru zirveye ulamas ve bunun
Korunan alanlarn salad bu hiz- yok edilmesi ve bozulmas nedeniyle ardndan azalmas ve hatta durumun
tersine dönmesi, böylece iklim dei-
metler hükümetler ve hükümetlera- korunan alanlarn salad bu hiz-
ras örgütler tarafndan da pratik bi- metlerin bazlar risk altndadr. Daha ikliinin büyümesi beklenmektedir.
rer azaltm ve uyum stratejisi olarak da önemlisi; habitat bozulmalar ne- Korunan alanlar iyi yönetilirse, uygun
görülmektedir. Örnein; Hükümetle- deniyle ekosistemlerin karbon yuta maliyetli iklim deiiklii mücadele

ARALIK-2 2015 | ÇEVRE, NSAN ve EHR | 47