Page 162 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

20 Eylül 2024 Tarihinde Türkiye’de Meydana Gelen Şiddetli Yağış
ve Sel Olayının Meteorolojik Analizi (Trabzon İli, Araklı ve Çevre İlçeleri)

si ile geri beslemeli bir şekilde kütlenin yenilendiği görülmüştür. Ülkemizde
meydana gelen konvektif hareketlerin yaşam ömürleri genellikle 30-45 dakika
olmasına rağmen Araklı’da meydana gelen konvektif yapının geri beslemeli
olması nedeniyle 4 saat sürdüğü düşünülmektedir. Meteorolojistlerin bu tür
lokasyonlar için tahmin yaparken konvektif faaliyet beklentisi olan dönemlerde
düşeydeki rüzgar yön ve hızlarının yapıyı yatayda hareket ettirip ettirmeye-
ceğini göz önünde bulundurması gerekmektedir. Aynı zamanda SHT ürünleri
geliştirilirken yağış algoritmasında ve/veya konvektif faaliyet çıktılarında geri
beslemeli yağış şartlarının (rüzgarın topografyaya göre konumu, düşeydeki
rüzgarların yön ve hızları, yapıyı besleyecek nem kaynağının konumu ve kon-
vektif yapının yataydaki hareketi) yansıtılması için çalışmalar yapılması gerek-
mektedir. Bununla birlikte geri beslemeli yağışlarla ilgili yapılan araştırmalarda
yayınlanmış literatürlerin oldukça az olduğu görülmektedir. Geri beslemeli
yağışlar üzerinde örnek olaylarının incelemelerinin yapılması, bu tür yapıların
oluşum mekanizmalarını anlamamıza olanak sağlayacaktır. Aynı zamanda geri
beslemeli konvektif hava olaylarının oluşum şartlarının belirlenmesi sonucun-
da SHT ürünlerinin geliştirilmesine de olanak sağlayacaktır.
Russ S. Schumacher Ve Richard H. Johnson, 2005 yılında yapmış oldukla-
rı çalışmada, 1999-2001 yıllarında ABD’nin Rocky Dağları’nda (Florida hariç)
gerçekleşen 116 olayın 24 saatlik toplam yağış gözlemlerinin 50 yıllık teker-
rür periyodundaki miktarları aştığı sonucuna varmıştır. Yapılan çalışmada, aşırı
yağış olaylarının %65’inden fazlasının orta ölçekli konvektif sistemlerle ilişkili
olduğunu ve %27’sinin sinoptik ölçekli hava sistemlerinden kaynaklandığını
göstermiştir. Çalışmada, gerçekleşen diğer hadiselerin geri besleme yapıları
veya yarı durağan konvektif yapılar olduğu ortaya konulmuştur.

5. Öneriler

Bu çalışmada, halihazırda kullanılmakta olan SHT ürünlerinde bazı konvek-
tif yapıların kapasitelerinin tam anlamıyla ortaya konulamadığı görülmüştür.
Yapılan literatür çalışmalarında da geri beslemeli yapılar gibi bazı konvektif
yapıların model tarafından tahmin edilemediği sonucuna varılmaktadır. Geri
beslemeli konvektif yapıların oluşum mekanizmalarının ortaya konulması ve
bu şartların model algoritmalarında işlenerek yeni SHT ürünleri geliştirilmesi
gerekmektedir. Uzaktan algılama teknolojisi meteorolojik hadiselerin başla-
ması ve yaşam evrelerinin takibi açısından önemli gelişmeler kat etmiş olsa
da geri beslemeli yapılar gibi özel durumlarda daha detaylı ürünlere ihtiyaç
duyulduğu görülmüştür. Bu tür yapılar benzer etkiyi ortaya koyan konvektif
faaliyetlerden daha sığ şekilde görülebilmektedir. Dolayısıyla uzaktan algılama
teknolojilerinde yapılacak yeni çalışmalarda zamansal ve alansal eşleştirmele-
rin yapılması gerekmektedir. Meteoroloji alanında yeni çalışılmaya başlanan

Yıl 3 / Sayı 6 / Aralık 2024 161